آنچه در پيش روى داريد، كارى است از حجج اسلام، آقايان: اسماعيلى، ذاكرى، شرفى و يعقوبى‏
كه با باز نويسى، تحقيق جديد وافزودن زير عنوانهاى بسيار، از سوى مجلّه، به علاقه‏مندان مباحث اخلاقى - قرآنى، عرضه مى‏شود. اميد آن كه مفيد افتد.
قرآن، از دنيا و آخرت، فرد و اجتماع، طبيعت و تاريخ، باور و عبادت و... سخن گفته است. در ميان، آنچه به خوى نيك و ساختن انسانهاى نيك خصال و تربيت فرد و جامعه پيوند دارد، اهميت و جايگاه ويژه‏اى دارد.
آغازين آيات كتاب الهى، از هدايت تقوا، رستگارى و... سخن مى‏گويند و آخرين آيه‏هاى آن، انسان مسلمان را، مى‏پرهيزانند از وسوسه‏هاى شيطانى و نفسانى.
فراخواندن به پاس ارزشها و بازداشتن از ورود به وادى ضد ارزشها و فرو مايگيها، در سراسر آيات قرآن، نمايان است.
قرآن، گاه اصول كلى ارزشها و ضد ارزشها را ترسيم مى‏كند و گاه به شاخه‏ها و نكته‏هاى جزئى اخلاقى اشارت دارد. افزون بر اين، با بيان و بر شمردن پديد آورنده‏هاى خوييهاى پسنديده و نكوهيده، به شيوه‏اى دقيق، به ريشه يابى آنها مى‏پردازد.
پيامهاى اخلاقى قرآن، يا به گونه مستقيم وپند و اندرزى رخ مى‏نمايند و يا در لا به لاى داستانهاى تاريخى و سرگذشت اقوام و ملتهاى گذشته و پاك سيرتان و ديوسيرتان، جلوه مى‏كنند.
به هر صورت، اين كتاب، براى ساختن انسان و هدايت او به سوى خوييهاى پسنديده، تصويرى پر كشش و زيبا از انسان صالح و جامعه برين، ارائه مى‏دهد، تا الگو قرار گيرد.
در نگرشى كلى، مى‏توان گفت: قرآن كريم، آكنده از اصول و دستورهاى اخلاقى است كه بر اساس آنها، بهترين و دقيق‏ترين برنامه و سيستم اخلاقى را مى‏توان پى ريخت و به جامعه‏هاى انسانى عرضه داشت.
از قرنها پيش، اين سفره الهى، گسترده بوده و كوششهاى فراوانى در بهره ورى از آن، انجام گرفته است. پيامها و روشها قرآنى، همواره در كانون توجه طالبان علم و تشنگان حقيقت بوده و نوشته‏هاى گوناگون، حكايت از آن دارد.
امّا مسائل اخلاقى قرآن، در سنجش با ديگر دانشها و رشته‏ها، مورد بى مهرى و يا كم توجهى قرار گرفته و بيشتر جنبه حاشيه اى داشته‏اند.
دقتهايى كه در علم فقه، اصول، كلام و... شده است، صد يك آن در دانش اخلاق انجام نگرفته است. سندها و رجال احاديث اخلاقى،بررسى و موشكافى عالمانه نشده‏اند، به ناسازشيها و ناسازگاريهاى روايات اخلاقى، كمتر توجه شده و تاكيد قرآن به اخلاق و تلاش براى كسب خويهايى نيك و دورى گزيدن از عادات و
رفتار نا پسند و بيان دردها و درمانهاى قلب و روح، از اين منبع بزرگ و سرشار استفاده شايسته به عمل نيامده و همچنان، دست نخورده باقى مانده است.
از اين روى، با مطالعاتى كه در اخلاق داشتيم، بر آن شديم كه خود را در خدمت قرآن قرار دهيم و از انوار ملكوتى و معنوى آن در اين زمينه كمك بگيريم و روزنى به سوى آن دنياى رخشان، بگشاييم.
به توفيق الهى، اين كار عظيم را شروع كرديم و از آغاز تا پايان قرآن، يك يك آيات را به بووته بررسى نهاديم، تا پيامهاى اخلاقى آن را دريابيم.
اين كار، دو سال به درازا كشيد: 67 / 9 / 11 تا 69 / 9 / 1، هفته‏اى يك، يا دو جلسه، به اضافه ماه مبارك رمضان و تعطيلات تابستانى.
به كمك فضل و فيض الهى، بيش از سه هزار فيش و برگه با عناوين اخلاقى آماده شد و پس از تنظيم، برابر حروف الفبأ، به گونه موضوعى سامان داديم، تحت عنوان«فهرست موضوعى اخلاق در قرآن». اينك از انگيزه كار و شيوه آن، بيشتر سخن مى‏گوييم، تا بهتر جايگاه اين كار روش شود.

هدف و انگيزه ما، در گام نخست، استخراج اصول و قواعد اخلاقى و بايدها و نبايدهاى ارزشى و ضد ارزشى، ساز و ناساز از قرآن كريم بود، زيرا در پى ريزى سيستم اخلاقى به اين كار نيازى جدّى است و علاوه، در ضمن كار در باب اخلاق و عرضه مقالاتى در اين مقوله، پى برديم به اين جاى كار كليدى قرآنى، كه موضوعات اخلاقى را از دل قرآن بيرون بكشد و براى پژوهشگران و علاقه‏مندان به بحثهاى قرآنى و اخلاقى، بنماياند خالى است بدين جهت دست به كار شديم و به اندازه توان و ظرفيت خويش از آن اقيانوس بى كردان بر گرفتيم.
آنچه در كتابهاى اخلاقى، بيشتر مورد توجه بوده و بر آن اساس، اخلاق اسلامى را معرفى كرده‏اند، همان اصول چهار گانه: حكمت، عفت، شجاعت و عدالت است.
كه با مرز بندى طرف افراط، تفريط و حد اعتدال آن، اخلاقيات و فضائل و رذائل را تقسيم كرده‏اند و در شرح آنها، از آيات نگرفته‏اند. از اين روى بر آن شديم كه يك دور، به مطالعه قرآن و به تدبر در آيات آن بپردازيم و آنچه را در باب مسائل و موضوعات اخلاقى در يافتيم، فهرست كنيم كه هم به كار ما بيايد و هم به كار علاقه‏مندان به كارهاى قرآنى و اخلاقى.

فهرست نگارى و نوشتن فرهنگ موضوعى قرآن مجيد، پيشنه‏اى ديرينه دارد و از سالها پيش در اين زمينه، آثارى نشر يافته است.
فهرست نگاران قرآنى، بيشتر طرح ذهنى خود را از آنچه تصور داشته‏اند، ترسيم مى‏كرده‏اند و با در نظر گرفتن چند موضوع اصلى و يا ملاك قرار دادن ماده و ريشه اصلى و نخستين كلمه، به مطالعه مى‏پرداخته‏اند و بر همين اساس، به طبقه بندى و فهرست نگارى دست مى‏زده‏اند.
روش ما، در اين كار، اين بود كه خود را در چهار چوب ويژه‏اى قرار نداديم وبنا را بر اين گذاشتيم كه بدون طرحى كه از پيش تعيين شده و چهار چوب دار و عناوين مخصوص، در تك تك آيات قرآن و واژه آن بينديشيم و هر آنچه را اخلاقى مى‏يابيم يادداشت كنيم.
در واقع، مبناى كار ما، بر موضوع يابى اخلاقى از ديدگاه قرآن مجيد بود، چه موضوعاتى كه در نوشته‏هاى اخلاقى آمده و چه نيامده و از قرآن، استفاده مى‏شود.
از اين روى، در تهيه اين فهرست، نه محدود در موضوعات خاص بوديم و نه در بند واژگان و ريشه اصلى آنها، بلكه آنچه از معناى هر واژه و يا محتواى هر آيه مى‏فهميديم و يا به كمك تفسيرها و روايات آن را مى‏يافتيم، در اين فهرست گرد آوريم، تا كليدى باشد براى ورود به گنجينه سرشار و درياى بى كران قرآن.

.1 درباره اخلاق در قرآن، نوشته هايى موجود دارد و كارهاى در خور ستايش سامان يافته كه به ديد ما، با همه مزايايى كه دارند، نه فرا گيرند و نه جامع. البته نو آوريهايى دارند كه جاى انكار نيست. از جمله: «موسوعة اخلاق القرآن»، از نويسنده مصرى به نام شرباصى.
بنابراين، ما، مدعى نيستيم كه در زمينه مفاهيم، موازين و موضوعات قرآنى كارى صورت نگرفته است، بلكه بر اين نظريم كه كارى دراز دامن و فراگير انجام نيافته و يا اساساً بدين شيوه كه مادر پيش گرفتيم نبوده است.

بدين معنى كه ما، در صدد فهرست كردن اخلاق فردى و آداب اجتماعى انسان از ديد قرآن بوده‏ايم؛ از اين روى، عناوينى را در اين فهرست گنجانده‏ايم كه در كتابهاى اخلاقى معروف نيامده است. مثلاً آنچه از «مكارم» و «محاسن» اخلاقى در قرآن آمده، به گونه‏اى ريشه در تربيت و تهذيب نفس آدمى دارد و نمى‏توان آنها را جداى از يكديگر تفسير كرد. به همين جهت، عنوانهايى بسان: ادب تبليغ، نفاق و... با زير مجموعه‏هاى فراوان، در اين فهرست به چشم مى‏خورد كه به گونه‏اى مربوط مى‏شود به رفتار اجتماعى ساز، يا ناساز انسان در رابطه با ديگران، گر چه نام اخلاق به معناى خاص را نتوان بر آن نهاد.
.3 برخى از عناوين كه در اين فهرست آمده، در برخورد نخستين، شايد موضوع اخلاقى ننمايد، لكن با دقت در جهت تهذيبى كه در آن موضوع بوده است، مى‏توان آن را از مقولات و عناوين اخلاقى بر شمرد. مثلاً، «ابتلأ»، «فتنه» كه به لحاظ نتيجه تربيتى آن در نفوس آدميان، عنوان است اخلاقى و پرورشى.
.4 ستاره (#) علامت عنوان اصلى، خط تيره(-) علامت زير عنوآنها و فلش () علامت ارجاع است.

# آداب:
- آداب بانگ كردن: نور 63.
- آداب راه رفتن: لقمان، 19.
- آداب سخن گفتن: لقمان، 19.
سخن.
# آداب رفت و آمد: بقره، 181؛ نور 58، 56.
- آهسته سخن گفتن: لقمان، 19.
- اجازه خواستن: نور، 27 - 28.
- به خود كامى راه نرفتن: لقمان، 18.
- به كبر و گردن كشى از مردم روى برنگرداندن: لقمان، 18.
- دورى از گناه: نسأ، 140.
- رفت و آمد ناروا: انعام، 70.
- سلام كردن: نور، 27.
فخر نفروختن و لاف نزدن: لقمان، 18.
- ميانه روى: لقمان، 19.
اقتصاد.
# آداب ميهمانى‏
- اجازه گرفتن: احزاب، 53.
- بهنگام رفتن و بهنگام برخاستن: احزاب، 53.
- پذيرش دعوت: احزاب، 53.
ميهمان نوازى.
# آداب همنشينى:
- برخاستن بهنگام: مجادله، 11.
- جاى خود به ديگران وانهادن: مجادله، 11.
همنشينيهاى ناروا.
همنشين بد.
# آرامش روحى: يونس، 62، 63؛ روم 21؛ احقاف، 13.
حالات قلب: آرامش، نفس مطمئنه و سكينه‏
# آرزوهاى روا: شعرا، 58.
# آرزوهاى ناروا: نسأ، 32، 122، 123؛ حجر، 3؛ محمّد، 25.
# آزاد انديشى: زمر، 17، 18.
حق پذيرى.
# آزار ديگران: احزاب، 57، 58؛ توبه، 61؛ احزاب، 69.
سرزنش.
ضرر.
# آزارها را به هيچ انگاشتن: احزاب، 48.
صبر، استقامت، هجر جميل.
( 229 )
# آزمايش: حج، 11، 52، 53.
- آزمايش و ابتلأ: صافات، 106.
- آزمايش و ابزار آن: انفال، 28؛ تغابن، 15.
- آزمايش و امتحان: اسرأ، 60.
- آزمايش به زندگى خوش: طه 131.
- آزمايش و فتنه: قمر، 27.
# آفات زيان: انعام، 112.
# آموزش و پرورش: علق، 1، 5.
الف‏
# ابتلأ: بقره، 155، 214، 249؛ آل عمران، 152، 179 ؛ مائده، 48، 94؛ انعام، 42؛ اعراف، 94؛انفال 17؛ هود 7؛ محمّد، 31.
- اقسام آن: اعراف، 168.
- انگيزه‏هاى آن: انبيأ، 35.
- براى آزمون: مائده، 41، مؤمنون، 30.
- به نعمت و نقمت: فجر 15، 16.
- به مقام: انعام، 165؛ ابراهيم، 6؛ نحل، 92؛ كهف، 7؛ زمر، 49؛ دخان، 32؛ محمّد، 4؛ ملك 2؛ قلم، 17؛ انسان، 2.
- نقش آن در خودسازى: بقره، 124.
- نقش آن در سازندگى: آل عمران، 140، 141، 142؛ روم، 33، 36؛ بلد، 4؛ زمر، 8.
- نقش تربيتى آن: اعراف، 130.
# اتحاد: آل عمران، 103؛ صف، 4.
وحدت.
# اتراف: مؤمنون، 33.
رفاه زدگى. استغنأ.
- اتراف و مترفان: انبيأ، 10، 13، 14، 19، 29؛ سبأ، 37؛ زخرف، 23.
- كيفر آن: واقعه، 45.
# احترام به خويشان: توبه، 14.
- به سيره مسلمانان: نسا، 115.
- به شعائر الهى: مائده، 2؛ مريم، 12.
تقوا و بزرگ داشت شعائر.
# احسان: بقره، 58، 83، 112، 195؛ آل عمران، 134؛ مائده 13؛ اعراف، 16؛ يوسف، 78، 90؛ نحل، 7، 90.
- به پدر و مادر: بقره، 83؛ نسأ 36؛ انعام، 151؛ ابراهيم، 41.
- به مردم: نسأ، 36.
- به همسايه: نسأ، 36.
- به همسفر: نسأ، 36.
- و بخشش: يوسف، 62.
- و پاداش آن: هود، 115؛ يوسف، 56؛ نجم، 31.
- و پرهيزكارى: آل عمران، 172؛ نسأ، 128؛ مائده، 93.
تقوا و احسان.
- و حسنه: زمر، 10.
- و رحمت: اعراف، 56.
- و نيكو كاران: آل عمران 148؛ مائده، 85؛ توبه، 100، 120؛ يوسف، 22، 36؛ نحل، 30، 128؛ حج، 37؛ قصص، 14؛ عنكبوت، 69؛ لقمان، 2، 21؛ احزاب، 29؛ زمر، 34، 35، 58؛ ذاريات، 16 ؛ صافات، 80، 105، 110، 121، 131؛ رحمن، 60؛ مرسلات، 43، 44.
و نيكو كارى: يونس، 26.
برّ و نيكوكارى.
# اختلاف: آل عمران، 103؛ هود، 110، مريم، 37.
- اختلاف امتها: هود، 119.
- انگيزه آن: جائيه، 17.
- پيامد آن: سجده، 25.
- ريشه‏هاى آن: آل عمران، 19.
- اختلاف و پراكندگى: انفال، 46؛ يونس، 93؛ شورى، 13، 14؛ بينّه، 4.
# اخلاص: بقره، 139، 265، 273؛ نسأ، 114، 146؛ انعام، 2، 91، 161، 162، 163؛ اعراف، 29؛ يونس، 24؛ كهف، 28، 110؛ مريم، 51؛ قصص، 88؛ عنكبوت، 65، 96؛روم، 30، 38، 39؛ زمر، 2، 3، 11، 14؛ مؤمن، 14؛ شورى، 23؛ احقاف، 13؛ انسان،9؛ توحيد.
- اخلاص حنيف: حج،31.
- اخلاص در عمل: نور، 53؛ حج 78.
- و انگيزه آن: لقمان، 32.
- و تسليم: لقمان 21.
- و خشنودى خدا: ليل، 20.
- و قيام براى خدا: مائده 8.
- و مخلصين: مؤمن، 65؛ ص، 83،46؛ صافات، 74، 128، 160، 169؛ حجر، 40، 42؛ بينّه، 5.
# اخلاق جنسى: بقره، 222، 223.
- آداب خواستگارى: بقره، 235.
- اخلاق خانواده: نسأ 34؛ نور، 61.
- برخورد با همسران: نسأ، 19.
- برخورد نيك هنگام طلاق: احزاب 49.
- تربيت خانواده: تحريم، 7.
- حقوق زن: نسأ، 4.
- رابطه زن و شوهر: نسأ، 128.
- مهرورزى: روم، 21.
# اخلاق در جنگ: بقره 194.
# اخلاق رهبرى:
- آمرزش خواستن براى گناهكاران: نور، 12.
- روى بر گرداندن از كافران: سجده، 30.
- سابقه انقلابى: سجده، 29.
- صبر: سجده، 24.
- يقين: سجده 24.
ارزشها و ملاكهاى ارزشى.
اخوت: آل عمران، 104؛ توبه، 10؛ حجرات، 10؛ حجر، 47؛ اسرأ، 84.
# ادب:
- ادب و انضباط: حجرات، 1، 2، 3، 4.
- ادب و تسليم: انبيأ، 27.
ادب تبليغ: هود، 52؛ غاشيه، 22.
- آخرت گرايى: مريم، 97.
- آسان‏گيرى: قمر، 17، 22، 32، 40.
- آشكارا بيم دادن: شعرأ، 115.
- آگاهاندن تدريجى: انعام، 74، 79؛ فرقان، 32.
- آگاهى دادن: قصص، 43.
- آوردن از تاريكى به روشنايى: طلاق، 11.
- آينده نگرى: نوح، 28.
- ابلاغ رسالت: جن، 28، 23؛ احزاب، 39.
- اتمام حجّت :يس، 70.
- احترام به شخصيت ديگران: سبأ،
24؛ يوسف، 39.
- اخلاص: انعام، 90؛ سبأ، 45.
- ارسال مثل در تبليغ: رعد، 17؛ كهف، 32، 33، 45؛ عنكبوت، 41، 43؛ حج، 73؛ روم، 28، 59؛ زمر، 27، 29؛ يس، 13.
- ارسال مثل و اثر آن: ابراهيم، 25، 26، 27.
- ارشاد، نه اجبار: انعام، 105، 107؛ زمر، 41 ؛ شورى، 6، 48؛ ق، 45؛ طه، 47.
- استضعاف گرايى: كهف، 28؛ شعرأ، 114؛ قصص، 5، ضحى 10.
- استغفار و تسبيح: مؤمن 55.
- استفاده از فرصتها: يوسف، 39، 40؛ انشراح، 6، 7.
- استقامت: شورى، 15؛ نوح، 4 - 9؛ فاطر، 25.
- استكبار گريزى: كهف، 28.
- استمرار در تبليغ: قصص، 51؛ انشراح، 7؛ حديد، 27؛ نوح، 5؛ نازعات، 17.
- اشتياق به هدايت مردم: يوسف، 102؛ طه،2.
دلسوزى.
- اقدام و قيام: مدثر، 2.
- الگو دهى: مريم، 41، 51، 56؛ ممتحنه، 4.
- انگيختن وجدآنها: انبيأ، 58، 63، 64؛ يوسف، 84، 89؛ نمل، 59 - 64؛ قلم، 35- 46؛ ملك، 16 - 30؛ صافات، 6، 8، 11، 96، 125، 149؛ سبأ، 24؛ طور، 30- 43؛ واقع، 58 - 72.
سؤال آفرينى.
اولويت‏شناسى: عنكبوت، 37.
- ايمان به گفته خويش: سبأ، 24.
- ايمان به هدف: صافات، 99؛ شورى، 15؛ ممتحنه، 4.
- برخورد شايسته: دخان، 21.
- برخورد منطقى: صافات، 156، 157؛ شورى، 15.
- بزرگوارى و كرامت: دخان، 17.
- بصيرت بخشى: جائيه، 20.
- بلاغ و روشنگويى: يس، 17.
روشنگويى، تبليغ روشن گر.
- بهره برى از مثل در تبليغ: محمّد، 3؛ حديد، 20؛ حشر، 21، تحريم، 10، 11؛ غاشيه، 21.
ارسال مثل در تبليغ.
بى اعتنايى به ستيزه جويان: طور،45؛ قلم، 45، معارج 42.
- بى تكلفى: ص، 86.
- بى توجهى به دنيا: كهف، 28.
- بيدارى و آگاهى: روم، 60.
- بيزارى از كارهاى ناپسند: شعرأ، 216.
اخلاق رهبرى، روى گرداندن از كافران.
- بيم دهندگى: نمل، 92؛ احقاف،12؛ شعرأ، 194؛ قصص، 46؛ سبأ، 45؛ يس، 70؛ مدثر، 2.
- بيم آشكار: احقاف، 9؛ نوح، 1، 2.
- بيم گونه گون: طه، 113.
- بينش و آگاهى: يوسف، 108.
- به نرمى سخن گفتن، طه .44
پناه بردن به خدا: اعراف، 201؛ مؤمن، 56؛ فصلت، 36 ؛ فلق، 1؛ ناس، 1.
- تبليغ روشنگر: نحل، 35.
بلاغ و روشنگويى.
- تبليغ تدريجى: اسرأ، 106؛ شعرأ، 14.
استمرار در تبليغ.
تبليغ منطقى و استدلالى: مؤمن، 23؛ سبأ، 25؛ ذاريات، 38؛دخان، 19؛ هود، 96؛ مؤمنون، 45.
- تربيت تدريجى: اسرأ، 106؛ مريم، 42، 43، 44، 45.
- ترس از خدا، نه ترس از مردم: احزاب، 36، 39.
راه خدا، نه راه مردم.
- ترس و اندوه به دل راه ندادن: عنكبوت، 13.
- تذكر: اعراف، 2، 3؛ انبيأ، 48؛ ذاريات، 55.
- تذكر به ايّام الله: ابراهيم، 5.
- تزكيه: آل عمران، 164؛ جمعه، 2؛ نازعات، 18.
- تسبيح و ياد پروردگار: طور، 48.
- تسليم در برابر حق: اسرأ، 107.
- تصديق درستيها: احقاف، 12.
- تعليم كتاب و حكمت: جمعه، 2.
- تفهيم و تفهم: طه، 28.
- تقوا: احزاب، 1.
- تكرار حرف اصلى: نمل، 59 - 64.
- تلاش در تبليغ دين: انشراح، 7؛ طه، 42.
- تلاوت و دعوت: جمعه، 2 ؛ طلاق، 11.
- تواضع: شعرأ، 215.
- توجه به خدا: انشراح، 8.
- توجه به هدايت: عبس، 3، 4.
- توجه دادن به نتايج ايمان: نوح، 12.
- توكل: فرقان، 58؛ شعرأ، 217؛ احزاب، 3، ممتحنه، 4.
- تهجد و عبادت: انسان، 26.
- پاسخ برتر: فرقان، 32.
- پاكيزگى: مدثر، 4.
- پشتكار: عنكبوت، 14.
- پند دهى: قصص، 36، 51؛ يس، 69؛ صافات، 13 ؛ ص، 87؛ دخان، 13؛ ق، 45.
موعظه.
- پيروى از حق: جاثيه، 18.
- پيروى از وحى: احزاب،2؛ احقاف، 9.
- پيروى نكردن از گناهكاران: انسان، 24.
- پيمان با خدا، براى انجام وظيفه: احزاب، 7.
- جبار نبودن: مريم، 14.
- جبهه‏گيرى و ناسازگارى با كفر و نفاق: احزاب، 1.
- جدا ساختن حق از باطل: انبيأ، 48.
- خشيت آفرينى: نازعات، 19.
- خوش برخوردى: مريم، 47 ؛ عبس، 1، 2.
- خوش پيشينگى: شعرأ، 14.
سابقه ، ملاك ارزش.
- خوشنام: انشراح، 4.
- درستكارى: دخان، 18.
- دعأ: نوح، 28.
- دعوت گرى: شورى، 15.
- دعوت آشكار و نهان: نوح، 8، 9.
- دعوت به توبه: نوح، 10.
- به تفكر در خلقت و جلوه‏هاى آن: نوح، 15، 20.
- به تقوا: زخرف، 63.
- به تقوا و پيروى: نوح،3.
- به حق: احزاب، 46؛ فصلت، 32.
- به بندگى: زخرف، 64؛ احقاف، 21؛ نوح، 3.
- دلتنگ نشدن: نحل، 127؛ نمل، 70؛ لقمان، 23؛ يس، 76.
- دورى از آلودگيها: مدثر، 5.
- دورى از سستى:طه، 42.
- دلسوزى: شعرأ، 3؛ فاطر، 8.
- ذكر و ياد خدا: مدثر، 3.
يادآورى.
- راه خدا، نه راه مردم: شورى، 25؛ جاثيه، 18.
- رحمت آفرينى: قصص، 43؛ احقاف، 12؛ اسرأ، 82؛ انبيأ، 107.
- رشد دهى: جن، 2.
- روان گويى: مريم، 27؛ دخان، 58.
روشن گويى.
- روح بندگى در تبليغ: نمل، 45؛ نحل 36.
- روشنگرى: احزاب، 46؛ زخرف، 63.
- روشنگويى: نسأ، 63؛ نحل، 82؛ نور، 34، 54؛ شعرأ، 195؛ قصص، 2؛ عنكبوت، 18 ؛ يس، 69؛ زمر، 28؛ نحل، 89.
- روى برگرداندن از سر كشان: ذاريات، 54.
- روى بر گرداندن كوتاه مدت از سر كشان: صافات، 174، 178.
ثبات قدم.
- روى بر نگرداندن از بينوايان: عبس، 1 - 4.
- رهايى بخشى: دخان، 18.
- سؤال آفرينى: يوسف، 39؛ قصص 71.
انگيختن و جدآنها.
- سابقه روشن: قصص، 33.
خوش پيشينگى.
- سخت‏گيرى بر كفار و منافقان:
تحريم، 9.
- سخن آشكار: تغابن، 12.
روشنگويى.
- سخن گويى بر مدار حق، نه خواست خود: نجم، 3، 4.
- سخنورى: شعرأ، 13، 198؛ قصص، 34.
- سنت شكنى: احزاب، 37.
مبارزه با خرافات.
- شتاب نورزيدن: احقاف، 35.
- شرح صدر: طه، 25؛ شعرأ، 13؛ انشراح، 1.
- شروع از خود و خويشان: شعرا،
214؛ احزاب، 159؛ صافات، 85؛
اسرأ، 82.
- شكر بر انجام وظيفه: نمل، 93.
- شهامت و رك گويى: شعرأ، 168.
- صبر: روم، 60؛ احقاف، 35؛ ق، 39؛ انسان 24؛ مزمل، 10؛ مدثر، 7؛ نحل، 127؛ ص، 17؛ مؤمن،
55؛ قلم، 48؛ مدثر، 8.
- صبر بر دشواريها: انشراح، 5، 6.
- صبر جميل: معارج، 5.
- صبر در راه هدف: طور، 48.
ايمان به هدف.
- صداقت: زمر، 33.
- صلاحيت تقوايى: مريم، 13.
- عدالت گرايى: شورى، 15.
- قاطعيت: ممتحنه، 4.
شهامت و رك گويى. سخت‏گيرى بر كفار.
- كمك‏گيرى در تبليغ: قصص، 34، 35.
تعاون در تبليغ‏
- كوشش در فراگيرى دستورات الهى:
مريم، 12.
- گفت و گو با مخالفان، بر پايه منطق:
نمل 59 - 64.
تبليغ منطقى و استدلالى.
- گفتار منطقى و حكمت‏آميز: زخرف، 63.
گونه گونى در گفتار: اسرأ، 41، 89؛
كهف، 54؛ فرقان، 50.
- مأمور به وظيفه، نه نتيجه: آل عمران،
20؛ نحل، 70، 92؛ فاطر، 23؛ زمر، 41.
- مبارزه با جلوه‏هاى فساد: عنكبوت، 37.
- مبارزه با زمينه‏هاى فساد: احزاب، 59.
- مبارزه با علتهاى فساد: طه، 43؛ نازعات، 17.
- مبارزه با فساد آفرين: احزاب، 61.
- مردمى بودن: كهف، 28؛ ضحى، 6 - 10؛ بلد، 2.
- مزد نخواستن: يوسف، 104؛
مؤمنون، 72؛ فرقان، 75؛ شعرأ، 109، 126، 127، 144، 162، 166، 179؛ شورى، 23؛ قلم، 46؛ هود، 29، 51.
- مژده به نيكوكاران: احقاف، 12.
- معرفى خود و برنامه‏هاى خود: شعرأ، 107، 125، 143، 162، 178.
- مقايسه بين زيباييها و زشتيها: فاطر، 19، 20، 21، 22.
- منت نگذاردن: مدثر، 6.
- موعظه: سبأ، 46؛ نور، 35، 39، 40.
- مهربانى در تبليغ: نازعات، 18.
- نفرين بر ستمكاران: نوح، 26، 28.
- نقل تاريخ: قصص، 3؛ نور، 34.
- نقل داستان و حديث: نازعات، 15.
- نورانيّت و آگاهى: انبيأ، 48.
- نيكى به پدر و مادر: مريم، 13.
- وقار و تحمل: احقاف، 35.
- هجر جميل: مزمل، 10، 11.
- هدايت گرى: قصص، 43؛ مؤمن، 54؛ نازعات، 19.
هماهنگى در تبليغات: شعرأ، 100- 191.
- همكار صالح: طه، 29، 32.
- همكارى در تبليغ: يس، 14.
- ياد خدا، در همه حال: انسان، 25.
- ياد مبلغان الهى: ص، 41، 45، 48.
- ياد آورى مرگ و رستاخيز: نوح، / 4.
# ادعاهاى پوچ: انفال، 31.
# اذيت و آزار: صف، 5.
آزار ديگران.
# ارتجاع: آل عمران، 144.
- ارتجاع و انحطاط: آل عمران، 149.
# ارزش:
- ارزش انسان: نحل 5 - 15.
- ارزش به چگونگى، نه به مقدار: توبه 79.
- ارزش گرايى: يونس، 35؛ قصص، 80.
- ارزشهاى بدلى: مؤمنون، 55، 56؛ شعرأ، 89؛ سبأ، 35، 37؛ زخرف، 31، 53؛ توبه، 85.
- ارزشهاى برتر: توبه، 19، 20.
ملاكهاى ارزشى.
- ارزشهاى حقيقى: فرقان، 10، سبأ، 37.
- ارزشها و عنوانها: احزاب، 31.
- ارزشهاى واقعى: مؤمنون، 56، 61.
# استاد و راهنما در اخلاق: كهف، 66.
# استراق سمع: حجر، 18.
غيبت، تجسس، جاسوسى.
# استغفار: انفال، 33؛ نمل، 46؛ قصص، 16؛ محمّد،
19؛ ممتحنه، 4؛ مزمل، 20.
- و آثار آن: نوح، 10، 11، 12؛ هود، 52.
- و انابه: ص، 24، 34.
- و احساس بى نيازى: علق، 3، 61، 90؛ مؤمن، 7؛ نصر.
- سحر خيزى: ذاريات، 18.
تهجد و شب زنده دارى.
# استغنأ: ضحى، 8.
- و غرور مالى: ليل 8، 11.
# استقامت: بقره، 250؛ آل عمران، 195؛ نسأ، 104؛ يونس، 89 ؛ هود، 112؛ احقاف، 13، صف، 4.
- آثار آن: فصلت، 30؛ جن، 16.
- در راه عقده: طه، 72.
- در راه هدف: انعام، 34.
# استكبار: بقره، 11، 13، 80، 87، 205، 206، 258؛ نسأ، 172؛
اعراف، 36، 48، 76، 77، 133 88، 141؛ انعام، 93؛ نحل، 4، 22، 23، 49؛ انبيأ، 19؛ مؤمنون، 67؛ قصص، 37، 38؛ سجده، 15؛ سبأ، 31، احقاف، 10، 20؛ منافقون، 5؛ نوح، 7؛ نازعات، 24.
- استكبار از عبادات: مؤمن، 60.
- برترى‏طلبى: مؤمنون، 46، 47.
- پاى فشارى در برابر كلام حق: جاثيه، 8.
- سر كشى: ابراهيم، 15، 21، 51،
52، 53، 54؛ فرقان، 21.
- شكنجه: اعراف، 141.
- دروغ پنداشتن حق: زمر، 59، 60.
- كشتار: اعراف، 141.
- استكبار و كيفر آن: اعراف، 40 ؛
عنكبوت، 39؛ لقمان، 7؛ مؤمن،
47، 48؛ مدثر، 23.
# استهزأ: بقره، 14، 67؛ انعام، 5،
10، 68؛ توبه، 64، 65؛ هود،
8؛ رعد، 32؛ حجر، 11، 95؛ نحل،
34؛ فرقان، 41؛ شعرأ، 6؛ صافات،
12، 14، مؤمن، 83، زخرف، 7.
- پيامبران و مؤمنان: بقره، 212؛ يس، 30؛ هود، 38؛ انبيأ، 35،
41؛ زخرف، 47؛ حجرات، 11؛ مطففين، 29، 30، 31، 32.
- حق: كهف، 56، 106؛ لقمان، 6؛
احقاف، 26 ؛ مدثر، 22.
- عامل آن: روم، 10.
- كيفر آن: زخرف، 48، 55؛ جاثيه، 9، 33، 35.
# اسراف:
- بر نفس: زمر، 53.
- در مال: نسأ، 6؛ انعام،
141؛ اعراف، 32؛ فرقان، 67.
- در انفاق: اسرأ، 29.
- در شهوت رانى: اعراف، 81.
- در كار: آل عمران، 147.
- در قتل: اسرأ، 23.
- اسرافكاران: يونس، 12، 83؛ انبيأ،
9؛ شعرأ 151؛ مؤمن، 28، 34،
43، يس، 19؛ زخرف، 5، دخان‏
31؛ ذاريات، 34.
- نمونه‏هاى آن: مائده، 32.
# اصرار بر گناه: واقعه، 46.
# اصلاح: اعراف، 142؛ شورى، 40.
- بين انسان و خدا: اعراف، 35.
- بين افراد: بقره، 182، نسأ، 35، 114، 128، 129؛ انفال، 1؛
حجرات، 9، 10.
- و خير خواهى: هود، 88.
- و اصلاح گران: اعراف، 170؛ هود، 117.
# اطاعت:
- اطاعت نكردن از گناهكاران: قلم، 8- 13.
- و تسليم: محمد، 21؛ شورى، 47، 48.
- و تسليم رهبرى: محمد، 32، 33؛ فتح 17، 18.
# اطعام:
اطعام بينوايان: حج، 28، 36.
- اطعام زمين گيران و گرسنگان: انسان، 8؛ فجر، 18، بلد، 14، 16.
- اطعام نكردن مسكينان: مدثر،
44؛ ماعون، 3.
# اظهار خوبيها: نسأ، 148.
# اعانت بر مظلوم: قصص، 15.
دفاع از مظلوم.
# اعتدال: بقره، 143.
- اقتصاد: فرقان، 67؛ فاطر، 32.
- تعادل روحى: حديد، 23.
- در انفاق: اسرأ، 29.
- ميانه روى: مائده، 66؛ اسرأ، 110.
# اعتراف بر خطا: يوسف، 91، 96.
- اعتراف به گناه: توبه، 102.
# اعتصام: نسأ، 175؛ حج، 78.
- اعتصام به خدا: نسأ، 146.
- اعتصام، پشتوانه اخلاق: آل عمران،
101، 102، 103.
# اعتماد به نفس: آل عمران، 139.
# اعراض از بدان: حجر، 94.
- از حق: ليل، 16؛ علق، 13؛ سبأ، 16.
- از دنيا پرستان: نجم، 29.
- از نااهلان: زخرف، 83، 89.
- از ياد خدا: زخرف، 36.
# افترأ: آل عمران، 94؛ انعام، 24، 93، 138؛ اعراف، 28، 37، 89، 152؛
يونس، 37، 38، 59، 60، 69؛
هود، 13، 18، 35، 50؛ نحل، 56، 87، 105، 116؛ اسرأ، 73؛ طه 61؛ انبيأ، 5 سجده، 3؛ شورى، 24.
- بر خدا: يونس، 17.
- پيامد آن: قصص، 75؛ عنكبوت،
13.
- تهمت: احقاف، 7، 8، 11.
- دروغ: كهف، 15؛ صف، 7.
- ظلم: عنكبوت، 68.
- كيفر آن: يونس، 30.
# افراط: كهف، 28.
# افزون خواهى در علم: طه، 114.
# افسونگرى: فلق، 4.
# اقتصاد: لقمان، 32.
اعتدال.
# اكل به باطل: نسأ، 29، 161؛ توبه، 34؛ مائده 42.
# الگو
- براى پرهيزگاران: فرقان 74.
- براى جهاد گران درراه خدا: حج، 78.
- الگوهاى ارزشى: تحريم، 11؛
احزاب، 21؛ زخرف، 59؛ ممتحنه، 4، 6.
- الگوهاى تربيتى: بقره، 130.
- الگوهاى ضد ارزشى: تحريم، 10.
# الفت: آل عمران، 103؛ انفال 63.
- زمينه آن: توبه، 60.
# امانتدارى: يوسف، 54؛ احزاب،
72؛ نسأ، 58؛ بقره، 238؛
آل عمران، 75؛ مؤمنون، 8؛ نمل،
39؛ قصص، 26؛ معارج، 32.
- امانتدارى در نوشتار: بقره، 282.
# امتحان: توبه، 55، 126؛ يونس، 14؛
طه، 40، 85، 95؛ فرقان، 20 ؛ نمل، 40، 47؛ ص، 24، 34.
آزمايش، ابتلأ.
# امتنان: محمد، 40.
بزرگوارى.
# امر به معروف: طه، 132.
- امر به معروف ونهى از منكر:
آل عمران، 104، 110، 114؛ اعراف، 157، 162، 165، 199؛ توبه، 71، 112؛ حج، 41؛ لقمان، 17.
- امر به منكر: توبه، 67.
# امساك و بخل: فرقان، 67؛ اسرأ، 100.
# امهال: قلم، 44، 45.
# اميدوارى: بقره، 218؛ نسأ، 104؛ شعرأ، 81، 51.
# امين: تكوير، 21.
امانتدارى.
# انابه: مؤمن، 13؛ لقمان، 15؛ زمر، 17، 54؛ شورى، 10 ؛ ق،8.
# انتقام: شورى، 39، 41.
# انحصارطلبى: نسأ، 53.
# انديشه طبقاتى: شعرأ، 111.
# انذار: اعراف، 63؛ توبه 122؛ هود 12، 25؛ رعد، 7؛ ابراهيم، 44، 52؛ حجر، 89؛ نحل، 2؛ اسرأ، 60 ؛ مريم، 39؛ انبيأ، 45؛ فرقان، 1، 51؛ عنكبوت، 50؛ سجده، 3؛ فاطر، 18؛ يس، 6؛ صافات، 73؛ زمر، 71؛ مؤمن، 15، 18؛ فصلت، 13؛ زخرف، 23؛ شورى، 7؛
احقاف، 21؛ نبأ، 40 ؛ليل، 14.
بيم دهنگى.
- انذار آشكار: حج، 49.
- انذار و بشارت: يونس، 2 ؛ هود، 2 ؛
اسرأ، 105 ؛ كهف، 2، 4، 56 ؛
مريم، 97 ؛ فرقان، 56 ؛ فاطر، 24 ؛
فصلت، 4 ؛ احقاف، .12
- انذار پذيرى و انگيزه آن: يس، .11
- انذار دهندگان: شعرأ، 194، 208، 214 ؛ نمل، 92 ؛ سبأ، 34؛ فاطر، 23، 24، 42؛ ص، 4، 65، 70؛ دخان، 2؛ ق، 2؛ ذاريات، 50، 51؛ احقاف، 29؛ ملك، 8، 9، 26؛ نوح، 102؛ نازعات، 45؛ مدثر، 36.
# اتصاف: هود، 85؛ شعرا، 181.
- انصاف در معامله: اعراف 85؛ اسرأ،25.
- انصاف نداشتن در معامله: مطففين، 1، 2، 3.
# انفاق: بقره، 3، 177، 195؛
آل عمران، 17، 92؛ نسأ، 40 ؛ انفال، 3؛ توبه، 34، 121؛ رعد، 22؛ ابراهيم، 31؛ نحل، 75؛ حج، 35؛ فرقان، 67؛ قصص، 54؛ سجده، 61، يس، 47، شورى، 38؛ محمّد، 38؛ ذاريات، 19؛
حديد، 7؛ منافقون، 10؛ تغابن، 16.
- آگاهى خداوند از انفاق بندگان: بقره، 270.
- از چه چيز: بقره 219.
- از روى اعتماد و يقين: بقره، 265.
- از روى كراهت: توبه، 54.
- از روى ميل: توبه، 79.
- با اخلاص: بقره، 265.
- بازدارنده‏هاى آن: بقره، 268.
- به مسائل:ضحى، 10.
- بى ارزش: آل عمران، 117.
- بى ريا: بقره، 264.
- بى منت: بقره، 262، 263.
- بيهوده: توبه، 52، 54.
- پاداش آن: بقره، 254، 261، 262، 272، 276؛ انفال، 60؛ سبأ، 39؛
فاطر، 29؛ حديد، 7، 10.
- پاك كنندگى آن: ليل، 18.
- پيوسته: بقره، 274.
- در راه باطل: انفال، 36.
- در راه خدا: بقره، 261.
- در همه حال: آل عمران، 134.
- در نهان: بقره، 271.
- دو چهره: توبه، 98.
- ريايى: نسأ، 38.
- سبب نزديك شدن، خدا: توبه، 99.
- و نفقه: طلاق، 7.
- نه امساك: نور 22.
- موارد آن: بقره،215، 273.
- و ميانه روى: اسرأ، 26، 29.
# ايثار: حشر، 9؛ انسان، 8.
- ايثار جانى: بقره، 207.
# ايمان به هدف و آثار آن: جن،/ 13.

# بازمانده‏هاى نيك: يس، 12؛ كهف، 46؛ مريم، 72.
نيكو كارى، برّ، نفع رسانى.
# بخل: آل عمران، 180؛ توبه 67، 76؛
اسرأ، 100؛ تغابن، 16؛ تكوير، 24؛ حاقّه، 34؛قلم، 24؛ محمد، 37، 38؛ حديد، 24؛ نجم، 34؛ نسأ، 37، 128؛ اسرأ، 29؛
نحل، 71؛ حشر، 9.
- پيامد آن: ليل، 10، 8.
امساك.
# بدخواهى: توبه، 50، 98.
# بد گويى: مؤمن، 67.
- بد گويى روا و ناروا: نسأ، 148.
# بدعت: حديد، 27.
# برّ و پاداش آن: انسان، 5، 6،7؛
آل عمران، 92؛ مطففين، 18، 28؛
انفطار، 13؛ عبس، 16؛ ممتحنه، .8
- نمونه‏هاى آن: بقره، 177.
نيكو كارى‏
# برخورد نيك: اسرأ، 28؛ طه 47.
# بزرگمنشى: يوسف، 92.
كرامت.
# بطالت و خسران: جاثيه، 27؛ اعراف، 173؛ مؤمن، 78.
# بغى: اعراف، 33؛ قصص، 76.
- بغى و حسد: جاثيه، 17؛ شورى، 14.
حسد.
كيفرآن: انعام، 146.
# بهانه جويى: بقره، 55، 61، 68، 72،
108؛ انعام، 8، 9، 37، 124،
156، 157؛ صافات، 168، 169،
170؛ قصص، 47، 48، 49؛ نسأ،
153، 156؛ فرقان، 7، 8، 21؛
مدّثّر، 52؛ توبه، 49، 90، 93، 94، 95.
# بهتان: ممتحنه، 12.
افترأ
# بى اعتنايى به مخالفان: يونس، 41.
هجر جميل(ادب تبليغ). اخلاق رهبرى.
# بى تفاوتى عالمان: مائده، 63،
79؛ اعراف، 164؛ انفال، 25.

# پستى: قلم، 10.
# پر خورى: قلم، 13.
شكم بارگى.
# پشتيبانى از بزهكار و كافر: 17، 76.
# پناهندگى: توبه، 6.
# پند پذيرى: جاثيه، 23، عبس، 4؛ انعام، 126؛ شعرأ، 138؛ اعلى، 10.
# پندگيرى: قمر، 15، 17، 22، 32، 40، حاقّه، 14، 42، 44؛ ص، 29؛ نحل، 90.
- پندگيرى و ياد آورى: واقعه، 62، 73.
# پيمان شكنى: زخرف، 50؛ توبه، 8، 10، 12، 13؛ رعد، 20، 25؛ لقمان، 32؛ توبه، 75، 76، 77.
وفاى به عهد.

# تأثير گذارى: طه، 113.
# تبّرى: مائده 57.
دافعه‏
# تبذير: اسرأ، 26، 27.
# تبسم: نمل، 19.
خنده.
# تبشير: فتح، 9.
بشارت.
# تبليغ به: مؤمنون، 33، 38.
# تجاوز: توبه، 10 ؛ بقره، 190؛ مائده 87، 94، 107؛ اعراف، 55؛ ق، 25.
# تجسس ناروا: حجرات، 12.
استراق سمع.
# تحريف گرايى: فتح، 12؛ نسأ، 46؛
آل عمران، 78.
- تحريف حقايق: بقره، 75، مائده، 13، 42.
# تحول روحى: انفاق، 53، شعرأ، 50.
- تحول روحى و اجتماعى، به دست
انسان: رعد، 11.
# تحقير ديگران: شعرأ، 111، هود، 27.
# تذكر: هود، 113، 120؛ انبيأ، 84؛ ذاريات، 55.
- پند دهى: عبس، 11؛ تكوير، 27؛
اعلى، 9؛ شعرأ، 209؛ عنكبوت، 51؛ غاشيه، 51، 21.
- پندگيرى: اسرأ 41؛ ابراهيم، 52؛
فرقان، 50، 62، 73؛ نور، 1؛ زمر،
9؛ مؤمن، 58؛ نمل، 62؛ سجده، 4؛
ق، 8، 36، 37؛ مدثر، 54، 55،
56؛ انسان، 29؛ مزمل، 19.
- تقوا: اعراف، 171.
- روى بر گرداندن از آن: 49.
- ياد خدا: نور 36، 38.
ذكر، پندگيرى، پند دهى.
# تربييت: بقره، 233.
- پذيرندگى: اعراف، 58.
- خود سازى: شمس، 9؛ اعلى، 14.
# تزكيه: بقره، 129، 151؛ نازعات، 18؛ فاطر 18.
- تزكيه و آموزش: جمعه، 2.
- تزكيه و بخشش: ليل، 18.
انفاق و پاك كنندگى آن.
- پاداش آن: طه، 76.
- تزكيه، توفيق الهى: نور، 21.
# تسليم: نحل، 49، 50؛ حج، 34؛
آل عمران، 20؛ نسأ، 115؛ انعام، 71؛ زمر، 54؛ نمل، 44؛ فصلت، 32؛ مؤمن، 66؛ روم، 43؛ زخرف، 69، احقاف، 15.
در برابر خداوند: تحريم، 12؛ عنكبوت، 46 ؛ نحل، 120.
- تسليم رهبرى: نسأ، 59، 65؛
احزاب، 36؛ ممتحنه 12؛ حشر، 7.
- تسليم و سپاسگذارى: نحل، 81.
شكر
# تشويق به انجام كارهاى نيك: ماعون، 3؛ فجر، 18.
# تصديق حق: ليل، 6.
# تعصب: بقره، 145.
- تحقير گرايانه: بقره 113.
- جاهلى: فتح، 26.
- جاهلى: فتح، 24.
- نژاد پرستانه: شعرأ، 198، 199.
- قومى و مذهبى: بقره، 111.
# تعاون: انفال، 72 - 74.
- بر گناه: نمل، 49؛ مائده، 2.
- بر نيكى: مائده، 9.
# تعهد و تخصص: يوسف، 55؛ نمل، 39؛ قصص، 26.
- تعهد، ملاك ارزش: شعرأ، 227.
ارزشها، ملاكهاى ارزشى.
تعظيم شعائر: حج، 30، 32.
تقوا و تعظيم شعائر.
# تفاخر: كهف، 34؛ تكاثر،1.
# تفرقه: آل عمران، 105؛ توبه، 107.
- افكننده آن: بقره، 102.
- عامل آن: بقره، 213؛ روم، 32؛
ص، 2؛ انعام، 153، 159؛ طه، 94؛
آل عمران، 103، 152.
# تفريح سالم: يوسف، 12.
# تفكر:
- افسوس از بى تفكرى: ملك، 10.
- تفكر در آفريده‏ها: واقعه، 73؛ روم 22.
- در آفرينش آسمانى و زمين: روم، 8.
- در آفرينش اعضاى آدمى و اعتدال بدنها: انفطار، 6، 7، 8؛ اعلى، 2.
- در آفرينش انسان: نازعات، 27؛ عبس، 18، 19؛ طارق، 5، 6، 7، روم، 20؛ يس، 77؛ فاطر، 28.
- در آفرينش باغهاى انگور، زيتون، كشتزارها و نخلها: رعد، 4؛ نحل، 11.
- در آفرينش جفتها: ذاريات، 49؛ روم، 21؛ 3.
- در آفرينش چار پايان و جنبدگان: يس، 71؛ فاطر، 28.
در آفرينش چراگاهها: اعلى، 4.
- در آفرينش دو چشم و دو لب و زبان:
بلد، 8، 9.
- در آفرينش زندگى و مرگ: ملك، 2.
- در آفرينش هفت آسمان طبقه طبقه:
نوح، 15؛ طلاق، 12.
- در آيات خدا: جاثيه، 6؛ حديد، 17؛ روم، 28؛ فصلت، 53؛ يونس،24.
- در اختلاف رنگها و زبانها: روم، 22.
- در ارزانى داشتن روز: قصص، 71.
- در ارزانى داشتن شب: قصص، 72.
- در باران: نحل، 65؛ روم، 24؛ فاطر، 27؛ زمر، 21.
- در بر پا ايستادن زمين و آسمان: روم، 25.
- در برترى ثمره بعضى از درختان بر بعضى: رعد، 4.
- در بناى آسمان آراسته، بى شكاف و
بى ستون: ق 6؛ غاشيه، 18؛ نازعات،
27، 28؛ ملك، 3، 5؛ رعد، 2.
در به دست آوردن رزق نيكو از ميوه‏ها، نخلها و تاكها: نحل 67.
- د ربه طلب روزى بر خاستن انسان در روز: روم، 23.
- در بيرون شدن انسان از زمين، پس از فراخوانى: روم، 25.
- در پديد آوردن راهها از كوهها: فاطر، 27.
- در پوشاندن شب در روز: رعد، 3.
- در تنگى و فراخى روزى: روم، 37.
- در خشك و زرد و خرد شدن گياهان:
زمر، 21؛ اعلى، 5.
- در خوابيدن در شب: روم، 23.
- در ديدن خدا: علق، 14.
- در روان شدن كشتى در دريا: لقمان، 31.
- در روياندن گياهان و ميوه‏هاى گونه‏
گون: زمر، 21؛ يس، 33؛ فاطر 27.
- در زمين گسترده، داراى كوههاى بلند
و گياهان: ق، 7؛ غاشيه، 20؛ نباً، 6.
- در زنبور عسل: نحل، 69.
- در زنده كردن زمين، پس از مرگ آن:
حديد، 17؛ روم، 50؛ يس، 33؛
نحل، 65.
- د رفرمانبردارى شب و روز، خورشيد
و ماه و ستارگان از خدا: لقمان، 29؛ رعد 2؛ نحل، 12 ؛ جاثيه 13.
- در قرآن: محمد، 24؛ ص، 29.
- در كاستن از روز و افزودن بر شب: لقمان، 29.
- در كاستن از شب و افزودن بر روز: لقمان، 29.
- در كوههاى بر كشيده: غاشيه، 19، رعد، 3.
- در گرفتن جانها: زمر، 42.
- در مثالهاى قرآن: حشر، 21.
- در مسخّر انسان بودن شب و
روز، خورشيد و ماه و ستارگان: نحل، 12.
- در نشانه‏هاى عبرت در آسمان و زمين:
جاثيه، 3؛ ذاريات، 20.
- در نعمتها: سوره، رحمان.
- در نگهدارى جانهايى كه حكم مرگ بر آنها رانده شده: زمر، 42.
- در وجود خود: ذاريات، 21.
در هلاكت مردمان: سجده، 26.
# تقدس و توجيه گرى: نسأ، 77.
# تقليد كور كورانه: بقره، 170؛ صافات،
96، 70؛ زخرف، 22؛ لقمان، 20؛
شعرأ، 74؛ اعراف، 28؛ احزاب،
67؛ مائده، 104؛ انبيأ، 53.
# تقيه: آل عمران، 28.
# تقوا
- آثار اخروى آن: طلاق، 5؛ زمر، 73.
- آثار دنيوى آن: زمر، 61.
- امتحان به آن: حجرات، 3.
امتحان.
- الهام آن به نفس: شمس، 8.
- بهترين جامعه‏ها: اعراف، 26.
- تقواى شايسته خدا: آل عمران، 102.
- تكذيب دعوت گران به آن: اعراف، 64.
- در احكام الهى: مائده، 96.
امانتدارى(ادب تبليغ)
- در حقوق زنان طلاق داده شده:
طلاق، 1.
- در سخن: نسأ، 9.
- در شهادت: مائده، 108.
- در گوشى در باب آن: مجادله، 9.
نجوا.
- دعوت به آن: حجر، 69؛ هود،78؛
نسأ، 1؛ مائده، 4، 7، 8، 35؛
انفال 69؛ شعرا، 131؛ روم، .31
- راه رسيدن به آن: انعام، 152، .153
- سفارش به آن: نسأ، .131
- شگفت زدگى از دعوت به آن: اعراف، .63
- گناه زدايى آن: انفال، .29
- مراحل آن: مائده، .93
- ملاك ارزش: حجرات، 13 ؛ توبه، 108، 109 ؛ مائده، .27
ارزشها، ملاكهاى ارزشى
- ملاك سرپرستى: انفال، .34
- نورانيت: حديد، .28
- همكارى در آن: مائده، .2
- همكارى در آن: مائده، .2
# تقوا پيشگان
- آسان شدن كار آنان: طلاق، 3، .4
- آمرزيدن آنان: حديد، 28؛ انفال، .29
- اخلاص: حج، .37
- اصلاح بين مردم: انفال، .1
- امامت: فرقان، .74
- بخشش نورى كه در روشنايى راه بجويند: حديد .28
- بخشندگى: ليل، 17، .18
- بزرگداشت شعائر: حج، .33
تعظيم شعائر.
- بندگى: زمر: 10، .16
- به آشتى با مردم زيستن: انفال، .1
- به صلاح در آمدن: حجرات، 10 ؛ اعراف، .35
- پاداش آنان: ذاريات، 15،
16؛ زخرف، 35؛ ليل، 5، 7، 17؛
انعام، 32؛ يوسف، 57، 109؛ قمر،
54، 55؛ حديد، 28؛ مريم، 63؛
محمّد، 15؛ رعد، 35؛ آل عمران،
198؛ مرسلات، 41، 42، 43، 44؛
نبأ، 20، 21، 31، 36؛ حجر،
45؛ فرقان، 15 ؛ نحل، 28؛ مائده، .93
- پاكدامنى: حجر، 69.
- پاكيزگى: هود، 78.
- پرستش: نوح، 3.
- پند دهى به كافران: انعام، 69.
- پندگيرى از قرآن: حاقّه، 49.
- پيروى از رسولان الهى: زخرف، 64؛
نوح، 3؛ شعرأ، 131.
- پيروى از رهبرى: تغابن، 16؛ حشر، 16.
تسليم. اطاعت.
- پيروى از قرآن: انعام، 155.
- تباه نشدن مزد آنان: يوسف، 9.
ترس روز قيامت لقمان، 33.
- تصديق سخن راست: زمر، 33.
- جوينده پاكى: ليل، 18.
- جوينده خشنودى خدا: ليل، 20.
- حق پذيرى: نحل، 20.
حق پذيرى. حق گرايى.
- خدا، ولى آنان: جاثيه، 19.
- درخواست آنان از خدا: فرقان، 74.
- درست گويى: احزاب، 70.
- دورى از اختلاف: انعام، 153.
- دوستى خدا با آنان: آل عمران، 76.
- رحمت براى آنان: اعراف، 156.
- رستگارى: نور، 52.
- روزى، از جايى كه گمان نمى‏برند:
طلاق، 3.
- روشن بينى: انفال، 29.
- رهايى آنان از عذاب خدا: فصلت، 18؛ نمل، 53؛ مريم، 72.
- سر انجام آنان: اعراف، 128؛ هود، 49؛ قصص، 83؛ طه، 132.
- عاقبت انديشى آنان: حشر، 18.
- عبرت‏گيرى آنان: حشر، 18.
- صاحبان اصلى مسجد حرام: انفال، 182.
- گرامى‏ترين انسان‏ها، نزد خدا:
حجرات، 13.
بزرگوارى. كرامت.
- منزلت آنان: ص، 49.
- نهادن فرق‏هاى بين آنان و كافران:
انفال، 29.
- وفاى به عهد: آل عمران، 76.
- ياد آورى نعمتها: شعرأ، 132، 133، 134.
ياد نعمتها:
# تكاثر
- جلوگيرى از آن: حشر، 7.
- غفلت آفرينى آن: تكاثر، 1.
- طبيعت زندگى اين جهانى: حديد، 20.
رفاه زدگى. ثروت اندوزى.
استكبار.
# تكبر
- در راه رفتن: لقمان، 18؛ اسرأ، 37.
آداب راه رفتن‏
- روى گرداندن از مردم: لقمان، 18.
- شيطان در برابر دستور خدا: اسرأ،
61؛ حجر، 31، 32، 33؛ اعراف،
11، 12، 13.
- نهى از آن‏
# تكبر ورزان‏
- باور نداشتن به روز حساب: مؤمن، 27.
- با ناز راه رفتن: قيامت، 33.
- پناه بردن به خدا از آنان: مؤمن، 27.
- خوارى در دنيا: حج، 9.
- خود ستايى: حديد، 23.
- عدم دوستى خدا با آنان: حديد، 23.
- كيفر آنان: حج، 9؛ مؤمن،
76 ؛ زمر، 72.
- گمراه كردن مردم: حج، 9.
مهر نهادن خدا بر دل آنان: مؤمن 53.
# تكذيب‏
- آيات: اسرأ، 59؛ طه، 56؛ قمر، 42؛ جمعه، 5؛ انفال، 54؛ اعراف، 37، 64، 72، 136، 147، 177، 182؛ تغابن، 10؛ يونس، 17، 38، 39، 95؛ انعام، 49؛ نازعات، 21؛ حج، 57؛ يونس، 73؛ اشتقاق، 22.
- از روى سر كشى: شمس، 11.
- بيم دهندگان: قمر، 23، 33؛ ملك، 9.
- پيامبران، مؤمنون، 44، 48؛ نحل، 36، 113؛ حجر، 80؛ اعراف، 92، 96، 101؛ شعرأ، 105، 123، 141، 176؛ سبأ، 45؛ قمر 9؛ يونس، 41، 73؛ يس، 14، 15؛ صافات، 127؛ مؤمن، 5؛ فاطر، 4؛ ق، 12، 14.
- حق: انعام، 5، 157؛ قيامت، 32؛
طه، 48؛ حديد، 19؛ ق، 5؛ بروج 19.
حق گريزى، حق ناپذيرى.
- دين: مامون، 1.
- قيامت: تين، 7؛ اعراف، 147.
- كيفر آن: مؤمنون 44، 48، 105؛
شمس، 15؛ فرقان، 11، 19، 26، 27؛ انبيأ، 77؛ نبأ، 28؛ مائده 18، 87؛ عنكبوت، 37؛ اعراف، 37، 40، 64، 72، 147؛ ملك، 18؛
سجده، 20، 21؛ رحمان، 43؛ نمل، 83، 84، 85؛ مزمل، 11، 12، 13؛
سبأ، 5، 38؛ حاقّه، 4، 10، 40، 49؛ زمر، 25، 26، 32؛ روم، 16؛
مؤمن، 70؛ ليل، 9، 16؛ شعرا، 138، 189؛ ص، 6، 12، 13؛ تغابن، 10؛ واقعه، 51، 82، 92؛ علق، 13، 16، 17؛ مطففين، 10، 11، 12، 17؛ طور، 11؛ قلم، 44؛ مرسلات، 15، 19، 24، 29، 37، 40، 45؛ يونس، 73؛ ق، 5، 12.
- نهى از پيروى تكذيب كنندگان، قلم، 8.
# تلاوت قرآن: مزمل، 4، 20.
# تلبيس حق و باطل: آل عمران، 71؛ بقره، 42.
بقره، 42.
# تمسخر
- استهزاى استهزاگران: توبه، 79.
- صدقه دهندگان: توبه، 79.
- مؤمنان: مؤمنون، 110.
- نمازگزاران: علق، 9، 10.
- كيفر آن: توبه، 79؛ همزه، 1، 4؛
مطففين، 34، 35، 36.
# توبه‏
- پذيرش توبه نادانان: نسأ، 17.
- پذيرش توبه به صلاح درآمدگان:
انعام، 45؛ مائده، 39؛نور، 5؛
آل عمران، 86؛نسأ، 11.
- پذيرش خدا: نسأ 16، 17، 64؛ى‏
بقره، 54، 160؛ اعراف، 153؛ توبه، 104؛ طه، 123؛ مائده، 95.
- توبه پرهيزگاران: احقاف، 15.
- پيامبران: اعراف، 143.
- راستين(نصوح): تحريم، 8.
- خير آن: توبه، 74.
- دعوت به آن: بقره، 54؛ تحريم، 4؛
نور، 31.
- رهايى از عذاب: نسأ، 146.
- سر پيچى از آن: توبه؛ 126، حجرات، 11؛ بروج، 10.
- شرايط آن: نسأ، 17، 146.
- علاقه خدا به آن: مائده، 74.
كيفر سر پيچى از آن: بروج، 10.
# توبه كنندگان‏
- آمرزش آنان: اسرأ، 25؛ حجرات، 11؛ نحل، 119؛ آل عمران، 89،
135؛ نسأ، 64؛ توبه، 5، 74؛
فرقان، 70، 71؛ انعام، 54؛ نور، 5.
- دست برداشتن از آزار بد كاره هاى‏
توبه كار: نسأ، 16.
- دست برداشتن از جنگ با مشركان‏
توبه كار: توبه، 5، 11؛ مائده، 34.
- دوستى خدا با آنان: بقره، 222.
- ستمكارى سربازنندگان از توبه:
حجرات، 11.
- آثار آن: مجادله، 7؛ تغابن، 3، 4، 8، 11؛ رعد، 9، 10، 11، 28؛ كهف، 98.
- اشتياق به او: انشراح، 8.
- به چيرگى او: بلد، 5.
- به حضور او: ملك، 13، 14.
- به در كمينگاه بودن او: فجر، 14.
- به ديدن او: بلد، 7؛ علق، 13.
- به مراحل خلقت: قيامت، 37، 40.
- به نعمتهاى الهى: طه، 80، 81.
# توجيه گرى: يس، 47؛ مائده 52.
# توطئه گرى: مدّثر، 18.
فتنه انگيزى‏
# توكل بر خدا
- به خاطر هدايت به راه راست: ابراهيم، 11.
- پاداش آن: نحل، 42؛ شورى، 36.
- تسلط نيابيدن شيطان بر اهل توكل:
نحل، 99.
- توكل اهل توكل: يوسف، 67؛
ابراهيم، 11؛ زمر، 38.
- توكل مؤمنان: توبه، 51؛ انفال، 2؛
مجادله، 10؛ آل عمران، 122، 160؛
تغابن، 13.
- در ادامه راه حق: ابراهيم، 10.
- در اصلاح مردم و جامعه: هود، 88.
- در انجام رسالت: رعد، 30؛ فرقان، 58.
- در برابر آزار كافران و منافقان: احزاب، 48.
- در برابر ايمان نياوردگان: هود، 121، 122، 123.
- در برابر جنگ روانى: انفال، 49؛ آل عمران، 173.
- در برابر حيله گران: هود، 55، 56.
- در برابر دشمنان: يونس، 71، 84، 84، آل عمران، 160.
- در برابر زيان شيطان: مجادله، 10.
- در برابر كافران: ممتحنه، 4؛ اعراف، 89.
- در برابر مصيبتها: توبه، 51.
- در برابر نادانان: احزاب، 3.
- در برابر نافرمانيها: نسأ، 81.
- در پذيرش صلح: انفال، 61.
- در جنگ: مائده، 23؛ آل عمران، 122، 173.
- در حل اختلافات: شورى، 10.
- در روى گردانى مردم از پيام حق:
توبه، 129؛ تغابن، 12، 13.
- در كارها: آل عمران، 159.
- دوستى خدا با اهل توكل: آل عمران، 159.
عزت اهل توكل: انعام، 49.
- كار ساز، فقط او: اسرأ، 2؛ احزاب، 3، 48؛ مزمل، 9.
# تهجد:
- براى خود سازى: اسرأ، 79.
- برترى شب زنده داران بر ديگران: زمر، 9.
- شب زنده دارى: مزمل، 2، 3، 6، 20؛ سجده، 61.
# تهمت‏
- آگاهى خدا از آن: يوسف، 77.
- به بى گناهان: نسأ، 97.
- به پاك دامنان: نور، 23؛مريم، 27، 28.
- به پاك دستان: يوسف، 77.
- به پيامبران: يوسف، 25؛ هود، 27، 54؛ حجر، 6؛ اعراف، 9، 10؛ انعام، 25؛ انبيأ، 5؛ مؤمنان، 24، 25، 83؛ فرقان، 5، 8؛ شعرأ، 27؛ نمل، 13؛ سبأ، 43؛ صافات، 36؛ ص، 4، 7؛ دخان، 14؛ قلم، 15، 51؛
مدثر، 24؛ مطفيين، 13؛ ذاريات، 39، 52؛ قمر، 9، 25؛ نحل، 101.
- به زنان خود: نور، 6؛ نسأ، 20.
- به زنان عفيف: نور، 4.
- به مبلغان دينى: 26.
- به مؤمنان: احزاب، 58.

# ثبات قدم: انفال، 45.
استقامت.
# ثروت اندوزى و پيامدهاى آن: مدثّر: 15، 25.
دنيا پرستى، استغنأ، تكاثر.

# جاسوسى: مائده، 42.
استراق سمع. تجسس.
# جبن(ترس): مائده، 22.
# جحد(انكار): احقاف، 26؛ نمل، 13؛ انعام، 22؛ لقمان، 32؛ هود، 59؛ عنكبوت، 47، 49؛ مؤمن، 63؛
فصلت، 15، 28.
عناد و لجاجت، تكذيب.
# جديت در كار: اعراف، 145، 171.
كوشايى در فراگيرى دستورهاى خداوند.
# جدال: حج، 3، 8؛ مجادله، 1؛
شورى 35؛ بقره، 197؛ مؤمن، 54، 56، 69.
- جدال با شيوه‏اى نيكو: عنكبوت، 46؛ نحل، 125.
- جدال با باطل: كهف، 56.
- جدال و دشمنى: زخرف، 58؛ حج، 67، 68.
# جذب، نه دفع: هود، 29، 30.
# جهاد با نفس: يوسف، 24.
# جهل و خرافات: نحل، 58، 59.
مبارزه با خرافات(ادب تبليغ)

چشمداشت به دارايى ديگران: حجر، 88.
# چشم زخم: يوسف، 67.
حسد.

# حب پسنديده و ناپسنديده: بقره، 165.
# حرص: معارج، 19؛ اعراف، 22؛
بقره، 96.
# حرامخورى: مائده، 63.
اكل به باطل.
# حزن بر گذشته: آل عمران، 152.
# حسرت: قصص، 79.
آرزوهاى ناروا.
# حسد و حاسد: بقره، 109؛ فلق، 5؛ مائده، 17؛ يوسف، 8.
# چشم زدن: قلم، 51.
چشم زخم.
# حسد علماى يهود: نسأ 54.
# حسنه: انعام، 16.
- آثار آن: 114.
احسان.
- پاداش آن: قصص، 84.
# حسن ظن: نسأ، 94؛ نور، 12.
# حق‏
- انگيزه پذيرش آن: يس، 7.
پذيرش آن: روم، 53؛ توبه، 124؛
طه، 70؛ انفال، 24؛ انعام، 36؛ اعراف، 120، 121؛ قصص، 53؛ سبأ، 6؛ نمل، 81.
تسليم: اطاعت.
- دورى از آن: قمر، 2؛ اعلى، 10، 11.
كيفر گريز از آن: معارج، 17.
- گرايش به آن: بيّنه، 7، 8؛ عصر، 3.
- گريز از آن: مدثر، 23، 49؛ شعرأ،
5؛ نوح، 6؛ ملك، 21؛ محمّد، 29؛
زخرف، 78؛ احقاف، 3؛ فرقان، 60؛ دخان، 14؛ صف، 5؛ يس، 46؛
تغابن، 6؛ فاطر، 42؛ صافات، 13؛
مؤمنان، 70، 71، 90.
تكذيب‏
- گفتن آن: اعراف، 1، 5، 169.
- نپذيرفتن آن: سجده،22؛ روم، 53؛ زخرف 24.
حقوق:
حقوق مردم: بقره، 8، 58.
- حقوق همسراان طلاق داده شده: بقره، 222، 228، 241.
# حلم: صافات، 101؛ فرقان، 63؛ اعراف، 199.
# حيأ: قصص، 24؛ احزاب، 53.
پاكدامنى. طهارت.
# حيات:
- پاكيزه: نحل، 97.
- نكبت بار: طه، 124.
# حيله:
- شرعى: اعراف، 163.
شيطانى: بقره، 65.
فريبكارى، مكر. كيد.

# خدعه: بقره 9؛ آل عمران، 72؛ انفال، 16.
# خدمتگزارى: مريم، 31.
# خرافات: انعام، 138؛ 139.
مبارزه با خرافات. جهل و خرافات‏
(آداب تبليغ)
# خشوع: احزاب 35؛ انبيأ، 90؛
مؤمنون، 2؛ اسرأ، 109؛ هود، 23.
# خشيت:
- از پروردگار: فاطر، 18؛ يس، 11؛
بقره، 149؛ مؤمنون، 57؛ توبه، 13؛
مائده، 3، 44؛ ق، 33؛ عبس، 9؛
اعلى 10؛ حشر، 21؛ نازعات، 19؛
نور، 52.
- آگاهان: فاطر، 28.
- پرهيزگاران: انبيأ، 48، 49.
- نه از ظالمان: بقره، 149.
- نه از كافران: مائده، 3.
- نه از مردم: مائده، 44.
# خصومت: يس، 49، 77؛شعرأ، 96؛ ص، 64.
- اختلاف: نمل، 45.
- دفاع: نحل، 4.
# خلف وعده: ابراهيم، 22؛ طه، 58.
پيمان شكنى.
# خلق گرايى: جاثيه، 24، 32؛ نجم، 23، 24.
# خلق عظيم: قلم، 4.
ارزشها، الگوهاى ارزشى.
# خوب ديدن اعمال خود: نمل، 4؛ اعراف، 131.
# خود برتر بينى: فاطر، 8؛ شعرا، 111؛
مائده، 18؛ عنكبوت، 37؛ احقاف،
11؛ نمل، 24.
تكبر، استكبار، استغفار.
# خود پرستى: آل عمران، 153.
# خود پسندى: مؤمن، 36،
37؛ آل عمران، 188؛ محمد، 14.
فخر، عجب، غرور، تفاخر.
# خود خواهى: توبه، 58؛ نحل، 62؛ يوسف، 8.
- و پيامد آن: مؤمنون، 53؛ روم، 32.
# خود را شناساندن: يوسف، 55.
# خود سازى: مائده، 105.
خود فراموشى: حشر، 21.
نسيان.
# خود فريبى: انعام، 24.
غفلت‏
# خود نگهدارى: آل عمران، 39.
تقوا، نفس لوّامه.
# خوش باورى: توبه، 47.
# خوش بينى به كار خود: توبه، 37.
# خوش گمانى به خود: كهف، 104.
اعتماد به نفس.
# خوش بر خوردى:
- با خانواده: طلاق، 2، 6.
- با بينوايان و يتيمان: ضحى، 9، 10.
- با نادان: نسأ، 5.
# خوش سخنى‏
- با سائل: بقره، 264.
- با سفيهان: نسأ، 5.
- با مسكينان، نزديكان، يتيمان: نسأ، 8.
آداب سخن گفتن‏
# خوف:
- آثار آن: انسان، 7.
- از آخرت: زمر، 9.
- از خدا: مائده، 28؛ اعراف، 154.
- از خدا، نه از شيطان: آل عمران 175.
- پاداش آن: رحمان، 46؛ انسان، 10.
- از ردّ سوگند: نسأ، 108.
- در دل دوستان شيطان: آل عمران، 175.
# خائنان‏
- به هدف نرسيدن حيله آنان: يوسف، 52.
- نا سپاسى آنان: حج، 38.
- نهى از مجادله به خاطر آنان: نسأ، 106.
- نهى از مخاصمه به نفع آنان: نسأ، 105.
# خيانت‏
- به خدا و رسول: انفال، 71.
- به خود: بقره، 187؛ نسأ، 107.
- چشم: مؤمن، 19.
- در پيمان: انفال، 58.
- در وصيت: بقره، 181.
- نهى از خيانت به خدا و رسول: انفال، 27.
- نهى از خيانت به امانت: انفال، 27.
# خويشاوندان و احسان به آنان: روم، 38.
# خير جويى: بقره، 126، 158، 184.
# خير خواهى: نسأ، 114؛ توبه، 91؛ ابراهيم، 41؛ قصص، 20؛ آل عمران،
104، 110، 114؛ اعراف، 62، 68، 79، 93.
- خير خواهى انبيأ: هود، 84.
- خير خواهى شيطانى: اعراف، 21.

# دروغ: نحل، 62، 105، 116؛ كهف،
5؛ عنكبوت، 17.
كذب‏
دروغ گويى: توبه، 90؛ زمر، 3؛ شعرأ، 222.
- دروغ سازى: جاثيه، 7؛ ذاريات، 10؛ يوسف، 16، 17، 18؛ احقاف، 15.
# دعا: احقاف، 15؛بقره، 186؛
يوسف، 101؛ كهف، 10؛ مريم، 2، 4، 5؛ اسرأ، 80؛ طه، 25، 114؛
مؤمنون، 29، 109، 118؛ فرقان، 65؛ قصص، 16، 21، 24؛ ص، 35؛ مؤمن، 7، 8، 14، 28، 60، 65؛ نمل، 19، 62؛ شعرأ، 83، 84، 85، 86، 169 118؛ فرقان، 74، 77؛ سجده، 16؛ عنكبوت، 30؛
حشر، 10؛ قمر، 10؛ ممتحنه، 4، 5؛ صافات، 100؛ تحريم، 11؛ رعد، 14؛ شورى، 26؛ انبيأ، 76، 83، 84، 87، 88، 89، 90؛ ابراهيم، 35، 41؛ نوح، 28.
استغفار، انابه، توبه.
# دفاع از مظلوم: نسأ، 75.
حق گرايى، استضعاف گرايى.
# رفع بدى به نيكى: مؤمنون، 97؛
قصص، 54؛ فصلت، 34؛ سجده، 34، 35.
عفو، احسان فرو خوردن خشم.
# دلتنگ نشدن: نحل، 128.
# دلسرد نشدن: نحل، 127.
استقامت‏
دلسوزى: هود، 75؛ شعرا، 3.
# دنيا:
- بهره دنيا خواهان از دنيا: شورى، 20.
- بيهودگى دنيا: محمد، 36؛ انعام، 32؛ حديد، 20.
- پيش داشتن دنيا بر آخرت: اعلى، 16.
- پيش داشتن دنيا بر جنگ در راه‏
خدا: توبه، 38؛ نسأ، 77.
- جلوه گرى دنيا: آل عمران، 14.
- دنيا خواهى: آل عمران، 152؛ نسأ، 94؛ اعراف، 169؛ انسان، 27؛
احزاب، 28.
- دنياداران و بيمارى‏
خود نمايى: قصص، 79.
- دنيا سراى آزمون: طه، 20.
- دنيا، گذرگاه، نه سراى هميشگى: شعرأ، 129.
- دنيا، وسيله، نه هدف: آل عمران، 14؛ قصص 77.
- دورى گزيدن از دنيا خواهان: نجم، 29.
- دوستى دنيا: نحل، 107؛ انفال، 67؛ ابراهيم، 3.
- دوستى دنياى زودگذر. رهايى آخرت:
انسان، 27؛ قيامت، 21، 22؛ فجر، 19، 20.
- سود بخشيدن متاع دنيا: تبّت، 2؛ حاقّه، 28، 29.
- فرجام دنيا خواهى: هود، 15.
- فريبندگى دنيا: آل عمران، 285؛ فاطر، 5؛ لقمان، 33؛ انعام، 130؛ حديد، 20.
- كم ارزشى دنيا و ارزشمندى آخرت:
نسأ، 177؛ مؤمن، 39؛ زخرف، 35؛ آل عمران،197؛ شورى، 36؛ قصص، 60، 61؛ طه، 20.
- كيفر دنيامداران: نازعات، 40؛
احقاف، 20؛ توبه، 24.
- ناپايدارى دنيا: يونس، 24؛ حديد، 20؛ كهف، 45، 46.
# دوستان و دوستيها.
# دوست ناباب: فرقان، 28، 29.
- دوست نمايى: توبه، 56.
- دوستان پرهيزگار در روز قيامت: زخرف، 67.
- دوستى با دشمنان خدا: مجادله، 14، 22؛ ممتحنه، 1، 9، 13.
- دوستى مؤمنان: توبه، 71.
# دون همتى: بقره، 41؛ قصص، 79؛ نمل، 18.

# ذكر: انفال، 2، 45.
- ذكر خدا و آثار آن: حج، 35؛
احزاب، 21، 35، 41؛ شعرأ، 227؛
مزمل، 8؛ جمعه، 9، 10؛ حديد 16.
- ذكر خدا و انگيزه فراموشى آن: مجادله 19؛ منافقون، 9.
- ذكر نعمتهاى خدا: فاطر، 3.
ياد آورى نعمتها
- روى بر گرداندن از ذكر خدا: جن، 17.

# راحت‏طلبى: توبه، 42.
# راز دارى: آل عمران، 118؛ يوسف، 5؛
نسأ، 83؛ تحريم، 3.
# رأفت ناروا: نور، 2.
# ربا خوارى: نسأ، 61؛ آل عمران، 130.
# رجأ: زمر، 53.
# رحمت و سفارش به آن: بلد، 17.
# رشد و انگيزه آن: جن، 14؛ حجرات، 7.
# رشوه: بقره، 88.
# رضايت بر گناه: هود، 64، 65.
# رفاه‏
رفاه انگيزه فراموشى: فرقان، 18.
# رفاه انگيزه نابودى: قصص، 58.
اتراف، مترفين، اسراف،
تجمل گرايى.
# رهبانيت: مائده، 82؛ حديد، 27.
اعتزال، كناره‏گيرى.
# ريأ: بقره، 264؛ ماعون، 6؛ انفال، 47؛ نسأ، 38.
# زر اندوزى: توبه، 34.
دنيا خواهى، تكاثر.
# زود باورى و پيامد آن: حجرات، 6.

# زهد: نحل، 36.
بى اعتنايى به دنيا، بى ارزشى دنيا.
# زيان كاران: فاطر، 39؛ زمر، 15، 63، 65؛ هود، 21، 23؛ عنكبوت، 52؛ نمل، 5؛ فصلت، 23، 25؛
جاثيه، 27؛ شورى، 45؛ مجادله، 19؛ مؤمن، 85، 87؛ احقاف، 18؛ نحل، 109؛ حج، 11؛ اعراف، 9، 53، 149، 128؛ عصر، 2؛
منافقون، 9؛ نوح، 21؛ انعام، 12، 20، 31؛ طه، 111؛ مؤمنون، 103؛
انفال، 37؛ شمس، 10؛ توبه، 69؛ يونس، 45؛ كهف، 102، 104.
- زيان كارى و ظلم: اسرأ، / 82.

سابقه، ملاك ارزش: واقعه، 10؛ حديد، 10.
ملاك ارزشى، ارزشها
# سبقت در خير: توبه، 100؛ مطففين، 26؛ حديد، 21.
# ستايش شايستگان ستايش: انبيأ، 86؛ عنكبوت، 27؛ ص، 3، 4، 17، 25، 44، 47، 48؛ صافات، 79، 79، 109، 120، 130، 181؛ نحل، 59؛ قلم، 50.
# سخت‏گيرى با خانواده: طلاق، 2 - 6.
اخلاق خانواده.
# سخن‏
- سخن باطل: حج، 30.
- سخن بيهوده: طارق، 14؛ مريم، 62؛ غاشيه، 11؛ لقمان، 6.
- سخن پاك: حج، 24؛ فاطر، 10.
- سخن جدا كننده حق از باطل: طارق 13.
- سخن چينى: قلم، 11.
- سخن حق: نبأ، 38.
- سخن درست: احزاب، 70.
- سخن مصلحت‏آميز: انبيأ، 63.
- سخن، معيار شخصيت: محمد، 30.
- سخن منطقى اسرأ، 53.
آداب سخن گفتن.
- سخن نيك: بقره، 83؛ فصلت، 33.
- سخن هوس‏انگيز: احزاب، 32.
# سربار جامعه: نحل، 76.
بطالت و خسران.
# سرعت در گناه: مائده، 62.
# سر كشى: ملك، 21؛ مريم، 69؛ دخان، 31.
بغى‏
# سر باز زدن از پذيرش حق: نسأ، 173.
# سستى اركان جامعه به خاطر پيروى نكردن‏
از رسول و اختلاف: انفال،46.
# سستى در انجام دستورات رهبرى: مائده، 46.
# سستى در دين: محمد، 35.
# سعادت: 105، 108.
# سكينه: فتح، 4، 18، 26.
# سلام: مريم، 62؛ يونس، 10، نسأ، 86؛ يس، 58.
- سلام كردن: اعراف، 46؛ رعد، 24؛ هود، 69؛ ابراهيم، 23؛ نحل، 32؛ انعام، 54؛ فرقان، 63؛ نور، 61؛ ذاريات، 25؛ حجر، 52؛ قصص، 55؛ فرقان، 75، زمر، 73، احزاب، 44.
آداب معاشرت. آداب ميهمانى.
# سنت شكنى: احزاب، 37، 38.
# سؤ ظن: ص، 27؛ آل عمران، 153.
# سوز داشتن: كهف، 6.
دلسوزى. سوزداشتن(ادب تبليغ)
# سؤال براى آگاهى: انبيأ، 7.
# سؤال بى جا: مائده، 101، 102.

# شاديهاى غفلت آفرين: مؤمن، 75.
غفلت‏
# شايعه پراكنى: نسأ، 83؛ نور، 15؛ احزاب، 60.
- لزوم بر خورد با شايعه پراكن: نور، 11، 16.
# شجاعت: طه، 68، 77؛ زمر، 22.
# شرح صدر: انعام، 125؛ انشراح، 1، طه، 25.
حلم، فرو خوردن خشم.
# شقاق: حشر، 4.
عناد و لجاجت‏
# شقاوت و انگيزه آن: مؤمنون 106؛ ليل، 15، 16؛ هود، 105، 106، 107.
# شكر
- شكر پذيرى خداوند: نسأ، 147.
- شكر خدا و پدر ومادر: لقمان، 14.
- شكر خدا براى نعمتها: نحل، 14، 75، 78، 114؛ عنكبوت، 17، 63؛
قصص، 72؛ نمل، 19، 40؛ حج، 35؛ انبيأ، 80؛ فرقان، 62؛ انفال، 62؛ زخرف، 13؛ جاثيه، 12؛ ابراهيم، 37؛ انعام، 63؛ بقره، 122؛ اعراف، 189؛ سبأ، 13، 15؛ لقمان، 12؛ كهف، 39؛ زمر، 7؛ ضحى، 6، 11.
- شكر، رفع كننده عذاب: ابراهيم، 7.
- شكر عملى: قصص، 17.
- شكر گزارى اندك، در برابر نعمتهاى بسيار، اعراف، 10؛ سجده، 9؛ مؤمنون، 78.
- شكر نعمت، نعمت افزون كند: ابراهيم، 7.
- شكر، ويژه خداوند: نحل، 75.
# شكر گزارى:
- آثار آن: اعراف، 58؛ نحل، 121.
- امر به آن: اعراف، 144؛ زمر، 66.
- پاداش آن: آل عمران، 144، 145؛ قمر، 35.
- عبرت آموزى شكر گزاران: ابراهيم، 5؛ شورى، 33؛ لقمان، 31؛ سبأ، 19.
- شكر نگذاردن: يس، 34، 35، 73.
- بيشتر مردم ناشكرند: يوسف، 38.
- پيامد آن: ابراهيم، 7.
# شك: يونس، 94؛ ق، 25.
# شكم پرستى: بقره، 61.
# شهادت: معارج، 33.
- سرباز زدن از شهادت: بقره، 238.
- شهادت به قسط: نسأ، 135؛ مائده، 8.
- شهادت به نا حق: فرقان، 72.
# شهوت پرستى: نسأ، 27؛ مريم، 59.

# صالحان‏
- اطاعت آنان از خدا و پيامبر: نسأ، 69.
- انعام داده شدگان رفيقان نيكو: نسأ، 69.
# صبر
- امر به آن: قمر، 27؛ نحل، 127؛ احقاف، 35.
- بر آزارها: ابراهيم، 12؛ آل عمران 186.
- بر آسيبها: لقمان، 5، 17.
- بر از دست رفتن نعمت: هود، 11.
- براى انجام كارهاى نيك: بقره، 45.
- براى پروردگار: مدثر، 7.
- براى داورى خداوند بر گناهكاران: يونس، 109؛ اعراف، 87.
- براى ديدن پايان كار پرهيزگاران: هود، 49.
- براى طلب ثواب: رعد، 22.
- بر عقوبت عقوبت گران: نحل، 126.
- بر گفته‏هاى ناروا: مزمل، 10.
- بر گناه: ص، 16.
- بر مصيبتها: حج، 35.
- پيامبران: احقاف، 35.
- در آزمايش: فرقان، 20.
- در برابر خطاى ديگران: شورى، 43.
- در تربيت: كهف، 67، 68، 82.
- در جهاد: آل عمران، 142؛ انفال، 65، 66.
- در دشواريها: بقره، 177.
- در راه مبارزه: اعراف، 128.
- در راه هدف: طه، 130.
- در شهوات: نسأ، 25.
- در فرمانبرى: بقره، 153، 249؛ طه، 132؛ مريم، 65.
- در همراهى با خوانندگان خدا و جويندگان خشنودى او: كهف، 28.
- شايسته قدرت اراده: آل عمران، 186.
- نيكو: معارج، 5؛ نحل، 126؛ يوسف، 18، 83.
# صبر پيشگان‏
- پاداش آنان:آل عمران، 17، 142؛ احزاب، 35؛ نحل، 96، 110؛ يوسف، 90؛ قصص، 54، 80؛ فرقان، 75؛ انسان، 13؛ مؤمنون، 111.
- پيشوايان صبر پيشه: سجده، 24؛
انبيأ، 85.
- تسليم فرمان خداوند: صافات، 102.
توكل بر خدا: عنكبوت، 59.
- جايگاه آنان: نحل، 42؛ رعد، 24؛
آل عمران، 146.
- خدا دوستدار آنان: آل عمران، 147.
- راه شناخت آنان: محمّد، 31.
- رستگارى آنان: آل عمران، 200.
- رويكرد آنان به خدا: ص، 44.
- عبرت آموزى آنان: ابراهيم، 5؛
لقمان، 31؛ سبأ، 19؛ شورى، 33؛
آل عمران، 186؛ عنكبوت، 31.
- ويژگى آنان: فصلت، 35.
- همراهى خدا با آنان به انفال، 46.
- يارى آنان: آل عمران، 125.
# صد
- باز داشتن مردم از راه خدا: حج، 25؛
نحل، 88.
- باز داشتن مردم از مسجد الحرام: حج، 25.
- روى بر گرداندن از راه خدا: نحل، 94؛ محمد، 32، 34؛ مجادله، 16.
# صداقت:
- با خدا: محمّد، 21.
- پيامبران: مؤمن، 28؛ مريم، 41، 56.
- در آغاز و پايان كارها: اسرأ، 80.
- سود آن: احزاب، 35.
# صدق گفتاران‏
- ايمان آنان به خدا و پيامبر: حديد، 19.
- پرسش از صدق آنان احزاب، 7.
- مؤمنان جهادگر: حجرات، 15.
- هجرت كنندگان براى خشنودى‏
خدا: حشر، 8.
# صدقه‏
- براى نجواى با پيامب(ص) مجادله، 12، 13.
- بر وامداران تنگدست: بقره، 280.
- پاداش صدقه دهندگان: احزاب، 35.»
# صلح بين زن و شوهر: نسأ، 128.
# صله رحم:
- رعايت حق خويشاوندان: اسرأ، 26.
- وصيت براى پدر و مادر، از روى انصاف: بقره، 180.
ض‏
# ضابطه: عنكبوت، 32، 33؛ نحل، 57؛ زمر، 7؛ فاطر، 18؛ مؤمنون، 27؛ ابراهيم، 36.
# ضرر
- ضرر به ديگران: طلاق، 6.
- نهى از آن: طلاق، 6.

# طعن: توبه، 120؛ همزه، 1.
آفات زبان آزار رسانى.
# طغيان: طه، 24، 43؛ هود، 112؛ اعراف، 166؛ ذاريات، 53؛ علق، 6؛ شمس، 11، 15؛ صافات، 30؛ طور؛ 32.
انگيزه آن: قلم، 31.
- كيفر آن: نبأ، 22،24 23، 25، 26؛ نازعات، 37، 39؛ ص، 55، 60؛ فجر، 11، 12.
- طغيان و ناسپاسى: طه، 18.
# طمع: مدثر، 15؛ روم، 7.
# ظرفيت:
- بهره مندى: رعد، 17.
- تعادل روحى: هود، 9، 10، 11.
- پذيرش: 11، 70.

# ظلم‏
- آثار آن: نسأ، 160؛ لقمان، 11.
- انگيزه آن: روم، 29.
- به حقوق مردم: نسأ، 30.
- به خويشتن: فاطر، 32؛ روم، 9؛
هود، 101؛ عنكبوت، 40، 46؛ نمل، 44؛ صافات، 113؛ حجرات، 11؛ قلم، 29؛ طلاق، 1؛ بقره، 54؛ يونس، 23، 44، 106؛ نحل، 27، 28، 118؛ كهف، 35؛ انبيأ، 64، 87؛ اعراف، 5، 19، 23، 148، 160، 177؛ انبيأ، 64، 97، 110؛ سبأ، 19؛ قصص، 16؛ انعام، 52؛ توبه، 70؛ ابراهيم، 45؛ زخرف، 76.
- زمينه انحراف: ابراهيم، 27.
- ستيز با آن: شعرأ، 227.
- كيفر آن در خانه خدا: حج، 25.
- فرجام آن: شعرأ، 39، 227؛
آل عمران، 192؛ مؤمن، 18؛ قصص، 40.
- نهى از آن در ماههاى حرام: توبه، 36.
# ظالمان‏
- آگاهى خدا، از كار آنان: جمعه، 7.
- آمرزش آنان: رعد، 6.
- ادعاى زوال ناپذيرى: ابراهيم، 44.
- به دور بودن از رحمت خداوند: هود، 44.
- به دور بودن از هدايت خداوند:
آل عمران، 86؛ انعام، 21، 144؛
بقره، 91؛ شعرأ، 130؛ صف، 7؛
جمعه، 5؛ احقاف، 10.
- بهت از نزديك شدن و عده راستين:
انبيأ، 97.
- بى اعتنايى به دليلهاى روشن: بقره، 92.
- بيهوده گويى: فرقان، 4.
- پرستش غير خدا، پس از بخشش‏
نعمتها: بقره، 51.
- تبليغ عليه پيامبر و پيروان او: اسرأ، 47.
- حكم به غير ما انزل الله: مائده، 45.
- در پى آسودگى و لذت: هود، 116.
- دروغ انگاشتن آيات خدا: يونس، 17، انعام، 21.
- دروغ انگاشتن آيات خدا: يونس، 17؛
انعام، 21.
- دروغ بر خدا: يونس، 17؛ انعام، 21؛ هود، 18؛ صف، 7.
در گرداب اختلاف: حج، 53.
- در گرداب فتنه: انفال، 25.
- دگرگون كننده سخن خداوند: بقره، 59.
- دوست نبودن خدا با آنان: آل عمران، 57؛ شورى، 40.
- دوستى با غير خدا: شورى، 9.
- دوستى با كافران: توبه، 24.
رستگار نشدن آنان: يوسف، 23.
- رهايى نيافتن از عذاب خداوند: هود، 37؛ شورى، 46، 47.
- در گوشى، عليه پيامبران سخن گفتن: انبيأ، 3.
- سر كشى: بقره، 59؛ نمل، 14؛ نجم، 52؛ احقاف، 10.
- سزا گرفتن از آنان: شورى، 39، 40.
- شرك: لقمان، 13.
- عذاب طلبيدن: رعد، 6.
- عناد ورزى: انعام، 68.
- غفلت: انبيأ، 97.
- فرجام كار آنان: قصص، 40.
- كراهت از حق: زخرف، 78.
- كيفر آنان: بقره، 59؛ انفال، 54؛ انعام، 129، 146؛ نوح، 25؛
انسان، 31؛ حشر، 17؛ شورى، 44، 45، 46؛ زخرف، 39؛ اسرأ، 99؛
ذاريات، 59؛ يونس، 13، 52، 54؛
هود، 67، 83، 94، 102؛ ابراهيم، 13، 22؛ نحل، 85، 113؛ كهف،
29، 50، 59؛ حج، 45، 48؛ طه، 111؛ انبيأ، 10، 14، 29؛ مريم،
72؛ فرقان، 19، 27؛ مؤمنون، 27؛
طور، 47؛ زخرف، 65؛ شورى، 42؛ عنكبوت، 14؛ صافات، 22، 23، 24، 63؛ سبأ، 31؛ روم، 57؛ قصص، 59؛ مؤمن، 52؛ زمر، 24، 32، 47، 51؛ نمل، 41، 44، 52؛ انعام، 44، 45، 47، 93؛ مائده، 29.
- گفت و گو در آيات خدا، با عناد: انعام، 68.
- گمراه كردن مردم:
- لعنت خدا بر آنان: هود، 18.
- مهلت خواهى از خداوند: ابراهيم، 44.
- نافرمانى خداوند: بقره، 35.
- نترسيدن از آنان: اعراف، 150.
- نداشتن شايستگى براى پيشوايى بر مردم : بقره، 35.
- نسبت ناروا بر پيامبر: اسرأ، 47.
- نهى از دوستى با آنان: ممتحنه، 9.
- نهى از گرايش به آنان: هود، 113.
- وا پس انداختن عذاب آنان: نحل 61؛ حج، 48.
- وعده‏هاى فريب به يكديگر: فاطر، 40.
- ياور نداشتن: شورى، 8؛ حج، 71.
# ظنّ‏
- ظنّ بد: فتح، 6، 12؛ حجرات، 12.
- ظنّ بد به خدا: احزاب، 9، 10.
بد گمانى‏
- ظن گرايى: نسأ، 157؛ يونس، 36، 66؛ انعام، 116، 147؛ قصص، 39.

# عاقبت انديشى: حشر، 18.
آينده نگرى.
- عاقبت نيك: انعام، 136.
# عبث گرايى: نحل، 92؛ شعرأ، 128.
# عبرت‏
- از باران و زنده شدن زمين به آن: نحل، 65.
- از باغها، چشمه سارها و كشتزارها و
خانه‏هاى نيكوى بر جاى مانده: دخان، 25، 26.
- از برخوردارى از نعمت: ذاريات، 42.
- از برهان روشن: ذاريات، 38.
- از بيرون آمدن شير خالص از شكم چار پايان: نحل، 66.
- از پراكنده شدن ستمكاران: سبأ، 19.
- از توانايى خدا، در نابودى كردن كافران: سبأ، 9.
- از خلق زمين و آسمان و از هر چيز جفتى: ذاريات، 47، 48، 49.
- از درخواست بازگشت مجرمان به دنيا: شعرأ، 102.
- از رهايى ابراهيم از آتش: عنكبوت، 24.
- از رهايى بنى اسرائيل از عذاب خوار كننده و فرعون: دخان، 30، 31.
- از رهايى موسى و همراهانش از دريا: شعرأ، 7، 63، 64، 65، 66، 67.
- از رهايى نوح و همراهانش از طوفان: شعرأ، 119، 120، 121؛ مؤمنون، 30.
- از روييدن گياهان گوناگون، كشتزار، زيتون، نخلها، تاكستانها و هر نوع ميوه: شعرأ، 7، 8؛ نحل، 11، 67.
- از زنبور عسل و عسل شفا بخش آن: نحل، 69.
- از ستمكاران بر خويشتن: ابراهيم، 45؛ توبه، 70؛ اعراف، 177.
- از سر انجام بيم يافتگان: صافات، 73.
- از سر گذشت پيامبران: هود، 120.
- از سر نوشت انكار كنندگان دليلهاى روشن: تغابن، 5، 6.
- از سرنوشت فساد كنندگان: حجر، 75، 77.
- از سرنوشت متجاوزان از حدّ خود: بقره، 5، 65، 66.
- از سير در زمين و ديدن فرجام كار پيشينيان: فاطر، 44؛ روم، 9؛ نمل، 52، 69؛ مؤمن، 21، 82؛ حج، 46؛ محمّد، 10؛ نحل، 36.
- از فراخى و تنگى روزى: روم، 36.
- از كشيدن شب از روز: يس، 37.
- از گرداندن شب و روز: نور، 44.
- از ميوه‏هاى نخلها و تاكها: نحل، 67.
- از ناتوانى خود در گذشته و توانمندى در حال: اعراف، 86.
- از واگذارى نعمتهاى مردمى كه غرق در شادى بودند، به ديگران: دخان، 27، 28.
- از وحشت در دل كافران: حشر، 2.
- از هلاكت تكذيب كنندگان، ستمكار، گناهكاران، مشركان، متجاوزان و...: شعرأ
139، 158، 174، 190؛ زخرف، 8، 25، 56؛ ملك، 17، 18؛ نحل، 36؛
انعام، 6، 11؛ اعراف، 86، 103، 176، 177؛ سجده، 26؛ نمل،
52؛ صافات، 136، 137، 138؛ قمر، 51؛ احقاف، 27؛
فيل(تمام سوره)؛ محمّد، 10؛ حاقه، 11، 12؛ نازعات، 26؛ فجر، 6-
16؛ مرسلات، 16، 17، 18؛ تغابن، 5؛ طلاق، 8، 9؛ مؤمنون، 30؛ طه، 99، 128؛ فرقان، 38، 39، 40؛ يوسف، 9، 10، 111؛ ابراهيم، 45؛ عنكبوت، 35.
- نشانه‏هاى عبرت: يس، 33؛ عنكبوت، 15.
# عجله‏
- براى ديدن آيات خداوندى: انبيأ، 37.
- بر بدى: نمل، 46.
- در داورى: ص، 24.
- در شتافتن به سوى خدا، براى خشنودى‏
او: طه، 84.
- نهى از آن، براى ديدن آيات خداوند: 16.
- نهى رسول خدا از آن، در خواندن قرآن، پيش از به پايان رسيدن وحى: طه، 114.
# عدالت‏
- با همسران: نسأ، 129.
- به پرهيزگارى نزديك‏تر: مائده، 8.
- در داد و ستد: شعرأ، 182؛ هود، 85.
- در داورى: 26.
# عدل‏
- در داورى: نسأ، 58.
- در صلح: حجرات، 9.
- در گرفتار: انعام، 52.
- در مقابله به مثل: نحل، 126.
- فرمان به آن، از سوى خداوند: نمل، 90.
- فرمان به آن، از سوى راست مردان:
نحل، 76.
- تا برابرى دستور دهندگان به عدل و فايده نرسانان به جامعه: نحل، 76.
# عذر آورى: توبه، 65، 66.
توجيه گرى.
# عزت:
- از آن خدا: مائده، 54؛ فاطر،
10؛ منافقون، 8؛ نسأ، 139؛ يونس، 65.
- از آن پيامبر: منافقون، 8.
- از آن مؤمنان: منافقون، 8.
- جبهه حق: محمّد، 35.
- در برابر كافران: آل عمران، 147.
- دروغين: مريم، 81.
- دوستى با كافران، به پندار عزت: نسأ، 139.
# عزم:
- بر جدايى زن و شوهر از يكديگر، هنگام ناسازشى: بقره، 277.
- بى ارادگى آدم: طه، 15.
- توكل بر خدا، در هنگام اراده بر انجام‏
كار: آل عمران، 159.
# عفت:
- بينوايان ناتوان از طلب قوت: بقره، 273.
- پاداش عفت ورزان: احزاب، 35.
- پيامبران: حجر، 69؛ يوسف 23.
- توانگران در مال يتيمان: نسأ، 6.
- حجاب زمينه ساز عفت: احزاب، 59.
- رستگارى عفت ورزان: معارج، 29، مؤمنون، 5.
- مريم الگوى زنان: تحريم، 11؛
مريم، 20؛ انبيأ، 91.
حيا و عفت، پاكدامنى.
# عفو
- از قصاص: بقره، 178.
- اهل كتاب: بقره، 109؛ مائده، 13.
- بايستگى آن براى توانگران: نور، 22.
- پاداش آن: شورى، 40.
- خداوند: نسأ، 99، 149؛ آل عمران، 155؛بقره، 52؛ يوسف، 92.
- خطا مردمان: آل عمران،
134؛ شورى، 37، 40، 43.
- روى برگردانان از هدايت: اعراب، 199.
- زنان و فرزندان گناهكار خويش: تغابن، 14.
- سر كشان و كافران: حجر، 85.
- فراريان از مقابله با دشمن: آل عمران 155.
- كردار ناپسند: نسأ، 149.
- نا باوران به روزهاى خدا: جاثيه، 14.
- نا توانان از هجرت: نسأ، 99.
- مسؤوليت عفو شدگان از قصاص: بقره، 178.
- مهريه: بقره، 237.
# علم بدون عمل: بقره، 44؛ نسأ، 44؛ اعراف، 175؛ جمعه، 5.
- علم و ايمان، ملاك ارزش: مجادله، 11.
ارزشها، ملاكهاى ارزشى.
# علو(سركشى): قصص، 4، 83.
عتوّ، طغيان، تجاوز.
# عمل به وظيفه: نحل، 82.
# عمل صالح: نسأ، 57؛ فاطر، 10.
- آثار آن: عصر، 2؛ نحل، 97؛ تغابن، 9؛ عنكبوت، 7، 9.
- از تاريكى به روشنى درآمدن: طلاق، 11.
- اصلاح كار شايسته كاران: محمد، 2.
- پاداش آن: سجده، 19 ؛ شورى،
22؛ جاثيه، 30؛ تين، 6؛ واقعه، 24؛
انشقاق، 7، 8، 9، 25؛ بروج، 11؛
طلاق، 11؛ فصلت، 8؛ انبيأ، 94؛ مؤمن، 40؛ سبأ، 4، 37؛ روم، 15، 44، 45؛ لقمان، 8، 9؛ فاطر، 7؛ عنكبوت 7، 58؛ نسأ، 57؛ محمد، 12؛ هود، 11؛ نحل، 97؛ تغابن، 9.
- بخشش رزق كرامند به شايسته كاران: حج، 50.
- بخشش زندگى خوش و پاكيزه به آنان: نحل، 97.
- براى خوشنودى خداوند: احقاف، 15.
- به خشم آوردن كافران: توبه، 120.
- در خواست توفيق بر انجام كار شايسته از خدا: نحل، 19.
- در زمره صالحان در آمدن شايسته كاران: عنكبوت، 9.
- زدايش گناه از آنان: محمد، 2.
- شكيب ورزى آنان: هود، 11.
- فروتنان شايسته كار: هود، 23.
- محبوبيت همگانى: محمد، 2.
- نه كفر ورز و نه فخر فروش: هود،11.
# عمل بدون علم: روم، 29.
# عناد در برابر آيات: مدثر، 16.
طغيان، لجاجت.
# عنوانهاى مسؤوليت آور: احزاب، 30، 31، 32.
# عهد: انفال، 72؛ آل عمران، 76؛ بقره، 177؛ مائده، 1؛ توبه، 75؛ مؤمنون،
8؛ معارج، 32.
# عهد شكنى: نسأ، 155؛ انفال، 56؛
مائده، 13؛ بقره، 27، 83، 100؛
اعراف، 135، 102؛ آل عمران، 77.
# عيبجويى: حجرات، 11؛ توبه،
58؛ همزه، 1.

# غبطه: كهف، 40.
آرزوهاى شايسته.
# غرور
- آرزوها: حديد، 14.
- به نا حق شادمانى كردن: مؤمن، 75.
- به ناز خراميدن: مؤمن، 75.
- به نيكيها و نعمتهاى خداوند: حديد، 14؛ مريم، 77؛ فجر، 15؛ انفطار،6.
- بى بهره بودن آنان از دوستى خدا، قصص، 76.
- دلخوش به دانش خود: مؤمن، 83.
- زندگى دنيا: انعام، 70؛ قصص، 58، 76؛ حديد، 20.
- كافران در گرداب آن: ملك، 20.
- فرجام آن: قصص، 81.
- هشدار به آن: فاطر، 5؛ لقمان 33.
# غضب:
- انحراف مردم: طه، 86.
- بى جا: انبيأ، 87.
- در راه خدا: طه، 94.
- دورى كنندگان از گناهان بزرگ و زشتيها: شورى، 37.
- سزاى غضب بى جا: انبيأ، 87.
# غفلت
- از آيات خدا: يونس، 7.
- از به سر آمدن امنيتها، شاديها، نعمتها: شعرأ 145، 146.
- از ديدار قيامت: سجده، 14؛ جاثيه،
34 ؛ ق، 22؛ روم، .7
- از دعا: زمر، 8.
- از عذاب خداوند: اعراف، 98، 136.
- از مهر نهادن خدا، بر دل، گوش و چشم: نحل، 108.
- از نيكيها و نعمتها: يونس، 12؛ نحل، 53، 54، عنكبوت، 65، فصلت، 50، 51، اسرأ، 67، 83.
- از وعده راستين :انبيأ، 97.
- از ياد خدا: فرقان، 18، طه، 124.
- از يگانه بودن خداوند: زمر، 8؛ عنكبوت، 65.
- بر خورداران: فرقان، 18.
- بيم داده نشدگان: يس، 6.
- پشتيمانى از آن: انبيأ 97.
- پيش‏گيرى از آن: اعراف، 172.
- تا به پايان آمدن كار: مريم، 39.
- تا نزديكى روز حساب: انبيأ، 1.
- راه زدودن آن: اعراف، 205.
- نازندگان به بسيارى مال و فرزند:
نازندگان به بسيارى مال و فرزند: تكاثر، 1.
# غفلت ورزان
- آفريده شدگان براى جهنم: اعراف، 179.
- بر خورد خدا با آنان: سجده، 14؛ جاثيه، 34.
- بى بهرگان از ويژگيهاى انسانى: اعراف، 197.
- ترساندن آنان: مريم، 39.
- جزاى آنان: يس، 7، 8، 9.
- خشنود به زندگى دنيا و آرامش يافته بدان: يونس، 7.
- غافل ساختن خدا، آنان را از ياد خود: كهف، 28.
- فرجام آنان: زمر، 8؛ سجده، 14.
- مرگ بر آنان: ذاريات، 11.
- مهلت آنان: حجر، 3.
- نا اميد از ديدار خدا: يونس، 7.
# غلوّ:
- پرهيز از آن در دين: نسأ، 171.
- پرهيز از آن درباره بندگان خدا: مائده، 74.
# غيرت دينى: طه، 94.
احساس مسؤوليت، بى تفاوتى، ايمان به هدف (ادب تبليغ)
# غيبت: حجرات، 12؛ همزه، 1.
ف‏
# فتنه:
- بزرگ‏تر از قتل: بقره، 217.
- در بر گيرنده ستمكاران و
غير ستمكاران: انفال، 25.
- شيطان: اسرأ، 53.
- منافقان: توبه، 47، 48.
# فحشأ:
- اجتناب از آن: شورى، 37؛ نجم، 32.
- ارتكاب آن، با آگاهى: نمل، 54.
- بازدارنده آن: عنكبوت، 45.
- حرمت آن: اعراف، 33.
- سزاى پراكندن آن: نور، 19.
- شهوت رانى با مردان: اعراف، 80.
- دليلهاى واهى براى انجام آن: اعراف، 28.
- عذاب دو برابر براى الگوها: احزاب، 30.
- فرمان شيطان به آن: نور، 21.
- نهى از آن: نحل، 90.
- نهى از نزديكى به آن: انعام، 151.
# فخر
- به نعمتهاى خداوند: هود، 10.
- بر زندگى ناپايدار: حديد، 20.
- بى بهره بردن فخر فروشان از دوستى خدا:
حديد، 23، لقمان، 18.
- نهى از آن در برخورد با مردم: لقمان، 18.
# فريبكارى‏
- با سخنان واهى: اعراف، 20 ؛ طه، 120.
- شيطان وسوسه گر: اعراف، 20 ؛ طه، 120.
- در لباس نيكخواهى: اعراف، 21.
- فرجام آن: اعراف، 22، 27.
هشدار به فرزندان آدم از فريب شيطان: اعراف، 27.
حيله، خدعه، مكر.
# فرد گرايى: آل عمران، 144.
# فرصت‏طلبى: فتح، 12.
# فرار از وظيفه: توبه، 45، 57؛ فتح، 11، 12.
# فساد انگيزى‏
- باز داشتن مردم از راه خدا: نحل، 88.
برترى جويى: قصص، 4.
- پيمان شكنى: رعد، 25.
- ترساندن مؤمنان: اعراف، 86.
- جنگ افروزى: مائده، 64.
- خوار كردن عزيزان و مردمان: نمل،
34؛ قصص، 4.
- خيانت در پيمانه: اعراف، 85.
- در جامعه: نمل، 34، 48؛ فجر، 11، 12.
- در دريا و خشكى: روم، 41.
- عامل آن: روم، 41.
- عدم دوستى خدا با فساد انگيزان: مائده، 64؛ قصص، 77.
- فرقه فرقه ساختن مردم: قصص، 4.
- كم فروشى: اعراف، 85؛ هود، 85، شعرأ، 183
# فضيحت: حجر، 68، 69.
# فلاح:
# فوز:
ق‏
# قابليت:
# قاطعيت‏
# قدر دانى: انسان، 22.
# قرض الحسنه: حديد، 11، 18؛ مزمل،
20؛ بقره، 245، 282؛ مائده،
12؛ تغابن، 17.
# قسط
- امر خدا به آن: اعراف، 29.
- حكم به آن: مائده، 42.
- در برخورد با دشمنان: ممتحنه، 8.
- در رفتار با زنان: نسأ، 3.
- در رفتار با يتيمان: نسأ، 127.
- در كار يتيمان: نسأ، 3.
- در وزن: رحمان، 7، 9.
- در فرمانروايى به آن: نسأ، 135.
# قسم‏
- آداب آن: بقره، 224.
- از روى نادانى: نحل، 38.
- باز دارنده از كار شايسته، تقوا،
اصلاح: بقره، 224.
- بحق انبيأ، 57.
- براى در گذشتن از خطا: توبه، 95.
- براى به دست آوردن خشنودى مردم.
توبه، 62، 96.
- براى فرمانبردن: نور،53.
- براى نياميزيدن با زنان خويش: بقره،
226.
- به هدايت پذيرى: فاطر، 42.
- به دروغ: توبه، 56، 74، 107؛
مجادله، 14، 18.
- بى نيازى خدا از آن: نور، 53.
- سپر ساختن از آن: مجادله، 16.
- سود نداشتن: مجادله، 18.
- گرفتار آمدن در عذاب: نحل،
94؛ مجادله، 16.
- لغزاننده قدمها: نحل، 94.
- لغو: بقره، 225.
- نهى از آن: نور، 53.
- نهى از پيروى سوگند خوران فرومايه:
قلم، 10.
# قطع رحم: بقره، 27؛ محمّد، 22؛
رعد، 25.
صله رحم.
# قلب:
- آرامش آن با ياد خدا: رعد، 28.
- آرامش آن، به قرآن: حج، 54.
- آگاهى خدا از آن: شورى، 24.
- از حق بازگشته: تحريم، 4.
- استوار: قصص، 10، كهف، 14.
- اطمينان به ايمان خود: نحل، 106.
امتحان داده: حجرات، 3.
آزمايش، امتحان.
- انكار كننده: نحل، 22.
- باز خواست آن: بقره، 225.
- بركندن كينه از آن: اعراف، 43.
- بى تفقه: اعراف، 179.
- بيمار: بقره، 10؛ مائده، 52؛ انفال، 49؛ احزاب، 12، 32، 60؛ توبه، 125؛ نور، 50؛ محمد، 20، 29؛
مدثر، 31؛ حج، 53.
- پرهيزگار: حج، 32.
- تجاوز گر: يونس، 74.
- ترسان از بازگشت به سوى خدا:
مؤمنون، 60.
- ترسان از نام خدا: انفال، 2؛ حديد، 16؛ حج، 35.
خشوع و خضوع‏
- تقويت آن با حكايت اخبار پيامبران: هود، 120.
- توبه كار: ق، 33.
- حق گريز: آل عمران، 6، 7؛ توبه، 117؛ صف، 5.
- خدا آرامش دهنده آن: آل عمران، 126؛ فتح، 4، 18، 26.
- خود بزرگ بين: مؤمن، 28، 35.
خوگرفته به لهو: انبيأ، 3.
- در پرده: انعام، 25؛ فصلت، 5؛
اسرأ، 46؛ كهف، 57.
- در پرده غفلت: مؤمنون، 63؛ بقره، 88، كهف، 28.
- در خواست آرامش براى آن: مائده، 113.
- در شك: توبه، 45.
شك و ترديد.
راه ندادن كينه در آن: حشر، 10.
- رأفت و رحمت در آن: حديد، 27.
- رسته از ترديد: صافات، 84.
- زنگار گرفته: مطففين، 14.
- سخت: حديد، 16؛ مائده، 12؛ بقره، 74؛ انعام، 43؛ آل عمران، 159؛ زمر، 22؛ يونس: 88؛حج، 53.
- صاحب انديشه: حج، 46.
- طرد از سوى خدا: بقره، 88.
- قفل شده: محمّد، 24.
- كور: حج، 46.
- گشودن در آن به سوى اسلام: زمر، 22.
- گشودن در آن به سوى كفر: نحل، 106.
- مضطرب: نازعات، 8.
- مهر نهادن بر آن: نسأ، 155؛ يونس، 74؛ انعام، 46؛ شورى، 24، جاثيه، 23؛ بقره، 7؛ اعراف، 100؛ 101؛
مؤمن، 35؛ روم، 59؛ توبه، 87، 93؛ نمل، 109؛ منافقون، 3؛ محمد، 16.
- ناآگاهى آن: توبه، 127.
- نرم: آل عمران، 159.
- نفاق آن: توبه، 77.
- واژگونى آن: انعام، 110.
- وحشت افكندن خدا در آن: حشر، 2؛ احزاب، 26.
ترس.
- هدايت يافته: تغابن، 11.
# قول
- بدون علم: كهف، 22؛ يونس، 39، 68؛ شعرأ، 226؛ اعراف، 33؛ بقره،
80، 169؛ زخرف، 20؛ نور، 15.
- بدون عمل: حج، 11؛ صفّ، 2، 3.
علم بدون عمل.
- دروغ: مجادله، 2.
- نا پسند: مجادله، 2.
- نرم: طه، 44.
نرم خويى(آداب سخن گفتن)
# قياس بى جا: اعراف، 12.
ك‏
# كار شكنى: توبه، 81؛ زخرف، 37.
# كبر: مؤمن، 56.
استكبار، تكذيب، غرور.
# كتمان حقيقت: بقره، 42، 89، 140، 146، 159، 174، 228؛ آل عمران، 71، 178؛ نسأ، 37؛ مائده، 106.
شهادت، حق ناپذيرى، كتمان.
# كذب: بقره، 10.
# كرامت:
- بخشيدن آن به فرزندان آدم: اسرأ، 70.
- پاداش ايمان به خدا: يس، 27.
- در برابر سخنان لغو: قصص، 55.
- در برابر كردارهاى ناروا: قصص، 55.
- در برابر ناپسندى‏ها: فرقان، 72.
# كظم غيظ: آل عمران، 134؛ يوسف، 84.
# كفران نعمت: بقره، 243؛ فرقان، 50؛ حج، 38، 66؛ هود، 9؛ ابراهيم، 7، 28، 36؛ نحل، 55، 71، 72، 83، 112؛ اسرأ، 27، 67، 68، 69؛ مؤمن، 61؛ فاطر، 36؛ سبأ، 13، 17؛ سجده، 9؛ نمل، 40، 73؛ لقمان، 12، 32؛ روم، 34، 36، 51؛ زمر، 3، 7؛ ق، 24؛
شورى، 48؛ زخرف، 15؛ رحمان، 13؛ واقعه، 70؛ عبس، 17؛ عاديات، 6.
# كم ظرفيتى: اسرأ، 67؛ حج، 11، 15؛ روم، 51؛ شورى، 48؛ فصلت، 49.
قابليت، ظرفيت.
# كم فروشى: اسرأ 25؛ هود، 84؛
شعرأ، 183؛ رحمان، 9؛ مطففين، 1، 2، 3.
# كناره‏گيرى پسنديده: كهف، 16؛ مريم،
48، 49.
# كوران و كران: كهف، 101؛ فرقان، 44؛ نحل، 80، 81.
# كور دلى: انبيأ، 45؛ يونس، 42، 43؛
هود، 20، 24؛ اسرأ، 46، 72؛
زخرف، 40؛ روم، 52؛ احقاف، 26؛
فصلت، 44؛ لقمان، 7؛ فاطر، 19، 20، 21، 22؛ حج، 46؛ نمل، 66؛ يس، 9، 10؛ محمّد، 23.
قلب كور.
# كيد:
- رحمانى: يوسف، 70، 76.
- زنان: يوسف، 28.
- شيطانى: يوسف، 5، 11، 12.
- كافران: طور، 42؛ سوره فيل.
- گرفتارى كافران در آن: طور، 42؛ سوره فيل.
كيد، مكر.
# كينه‏
- بر كندن كينه از دل مؤمنان شايسته كار:
حجر، 47؛ اعراف، 43.
- پندار كينه ورزان: محمد، 29.
- خدا آشكار كننده كينه‏هاى نهفته:
محمّد 29، 37.
- در دلهاى مريض: محمد، 29.
- در دلهاى مريض: محمد، 29.
- دعا براى بيرون راندن آن از دل: حشر، 10.
گ‏
# گناه:
- كوچك شمردن آن: نور، 15.
# گناهكار:
- شيوه برخورد با آنان: 54.
# گوش فرا دادن: توبه، 61.
اخلاق رهبرى، تواضع.
ل‏
# لجاجت
- انكار آيات روشنگر: حج، 72.
- ايمان نياوردن: حجر، 13؛ انعام‏
111؛هود، 53؛ شعرأ، 187.
- با بهره ورى از نعمتهاى
خداوند: ملك، 21.
- با پيامبران :نسأ، 115.
- با ديدن تمامى معجزات: انعام، 25، 111.
- با لمس نامه آسمانى: انعام، 7.
- پايدارى بر آيين باطل خود: ص، 6.
- پس از آشكار شدن راه هدايت: نسأ، 115.
- پس از آوردن نشانه‏هاى آشكار:
اعراف، 133.
- تضرع نكردن در برابر خداوند:
مؤمنون، 76.
- جادو انگاشتن آيات و نشانه‏هاى روشن خدا: حجر، 14، 15؛ انعام،7.
- در خواستن عذاب براى خود: انفال، 32؛ شعرأ، 198؛
عنكبوت، 209.
- در خواست معجزات واهى: انعام، 111.
- در رهايى از عذاب: مؤمنون، 75.
- در گرفتارى به عذاب: مؤمنون، 76.
- روى بر گرداندن از آيات خدا: انعام، 4.
- كيفر آن: نسأ 115؛ انعام، 7.
- نپذيرفتن دليلهاى روشن: هود، 53.
انكار، جحد، عناد.
# لعب:
- بازيچه پنداشتن دين: اعراف، 51.
- باطل: طور، 12.
- سر گرمى به آن و غافل از اندرز
پروردگار: انبيأ، 2.
- زندگى دنيا: حديد، 20 ؛ محمد، 36.
- واگذاردن كافران در آن، تا روز موعود:
معارج، 42.
# لغو
- اعراض از آن: مؤمنون، 3اً قصص، 55؛ فرقان 72.
- نشنيدنآن در بهشت: نبأ، 35.
- واگذاردن كافران در آن، تا روز موعود:
معارج، 42.
- اعراض از آن: مؤمنون، 3؛ قصص، 55؛ فرقان، 72.
- نشنيدن آن در بهشت: نبأ، 35.
سبّ، و فحش‏
# لهو
- ترجيح دادن آن بر نماز: جمعه، 11.
- خريدارى آن براى گمراه كردن مردم:
لقمان، 6.
- خو گرفتن دلها به آن انبيأ، 3.
- زندگى دنيا: انعام، 32؛ محمد، 36.
- لهو پنداشتن دين: اعراف، 51.
م‏
# مال
- اميد بستن به كردارهاى نيك، نيكوتر از آن: كهف، 46.
- اندوختن آن: همزه، 2.
- بخشش آن به خويشاوندان، يتيمان‏
و...: بقره، 177.
- بخشش آن آن در راه آزادى انسانها: نور، 33.
- پندار زيست جاودانه با آن: همزه، 3.
- دوست داشتن آن: عاديات 8؛ فجر، 20.
- زينت زندگى دنيا: كهف، 46.
- سود نداشتن آن در قيامت:
شعرأ، 88.
- شادمانه شمارش كردن آن: همزه، 2.
- كردارهاى نيك بهتر از آن: كهف، 46.
- كردارهاى نيك، ماندگارتر از آن: كهف، 46.
- نازش به آن: تكاثر، 1؛ كهف، 34.
تكاثر
- نطلبيدن آن در برابر تبليغ دين: هود، 29.
- نهى از پيروى افراد، به خاطر داشتن مال: قلم، 14.
- نهى از نزديك شدن به مال يتيم: انعام، 152.
# مترفين:
- اقتدا به آيين پدران خود: زخرف، 23.
- ايمان نياوردن، به رسولان الهى: سبأ، 34.
- تبهكارى در جمعه: اسرأ، 16.
- كيفر آنان: واقعه، 41، 42، 43،
44، 45؛ مؤمنون، 64.
اتراف. رفاه زدگى.
- اقتدا به آيين پدران خود: زخرف، 23.
- ايمان نياوردن، به رسولان الهى: سبأ، 34.
- تبهكارى در جامعه: اسرأ، 16.
- كيفر آنان: واقعه، 41، 42، 43،
44، 45؛ مؤمنون، 64.
# مجادله:
- القاى آن سوى شياطين: انعام، 121.
- با پيامبران: انعام، 25؛ اعراف، 71،
نجم، 12.
- با خدا: لقمان، 20.
- پس از آشكار شدن حقيقت: انفال،6.
- در آيات خدا: مؤمن، 35.
- مجادله گرى انسان: كهف، 54.
- مجادله گرى دوستان شياطين: انعام، 121.
- ناپسندى آن در نزد خدا: مؤمن 35.
- نهى از پيروى مجادله گران: انعام، 121.
- نيكو نحل، 125.
# مجالس گناه: فرقان، 72، مدثر، 45.
# محاجّه‏
- به غير علم: آل عمران، 66.
- بى اعتنايى به محاجّه گران: آل عمران، 20.
- پرهيز از آن در تبليغ دين: شورى، 16، آل عمران، 200.
- چگونگى برخورد با محاجّه گران:
آل عمران، 61.
- در باره خدا: بقره، 139؛ انعام، 80.
- روا: آل عمران، 66.
- محاجّه گران بى انديشه: آل عمران، 65.
آداب سخن گفتن.
# محبت‏
- براى از بين بردن دشمنيها: فصلت، 34.
- براى پاكيزه ساختن افراد: مريم، 13.
- خدا، ايجاد كننده آن بين انسانها: روم، 21.
- خدا، ايجاد كننده آن بين همسران:روم، 21.
الفت و مهربانى.
# محبوبيّت: مريم، 96.
آثار عمل صالح.
# مداهنه: واقعه، 81.
بى تفاوتى، سازشكارى.
# مرأ: كهف، 22.
مجادله.
# مراقبت: حشر، 18
# مزد نطلبيدن: كهف، 77.
ادب تبليغ.
# مسؤوليت پذيرى: يوسف، 55.
# مزد نطلبيدن: كهف، 77.
ادب تبليغ‏
# مشورت:
- در بازگيرى فرزندان از شير: بقره، 233.
- در كارها: آل عمران، 159؛ شورى، 38.
# مقابله به مثل: انفال، 58.
ظلم‏
# مكر
- آراستگى آن در نظر كافران: رعد، 33.
- آگاهى خدا از مكر ستمكاران: ابراهيم، 46؛ رعد، 42.
- از بين رفتن آن: فاطر، 10.
- بى اثربودن آن: رعد، 42.
- تبهكارى از روى مكر: فاطر، 10.
- خدا بهترين مكر كنندگان: آل عمران
54.
- در آيات خدا: يونس، 21.
- دلتنگ نشدن از آن: نحل، .127
- سريع‏تر بودن مكر خدا، يونس، .21
- غفلت از مكر خدا: نمل، .51
- فرجام آن، نمل، .51
- كيفر آن: انعام، 124؛ فاطر، 10؛
نحل، 26، .45
- مكر با خود: انعام، .123
- مكر خدا در برابر مكر كافران: آل عمران، 54؛ نمل، 50.
- مكر مجرمان: انعام، 123، 124.
- مكرهاى بزرگ و بنياد بر افكن: ابراهيم، 46؛ نوح، 22.
- نوشته شدن آن، از سوى رسولان خدا: يونس، 21.
فريبكارى، كيد.
# ملاكهاى ارزشى: غافر، 58؛ تحريم، 5؛ جاثيه، 21.
ارزشها
# ملالت: انبيأ، 19، 20.
# ملامت:
- ملامتگرى كافران سر كش: مائده، 54.
- نهراسيدن از ملامت ملامتگران: مائده، 54.
#منت‏
- انفاق بدون منت: بقره، 262.
- به خاطر اسلام آوردن: حجرات، 17.
- منت گذاردن خدا، به خاطر نمودن راه ايمان: حجرات، 17.
# موعظه:
- براى پرهيزگاران: مائده، 46.
- براى داشتن عذر: اعراف، 165.
- براى هلاك شوندگان: اعراف، 165.
- به پرهيز از شرك: لقمان، 13.
- به رفتار نيك با زنان طلاق داده شده: طلاق، 2.
- به قيام براى خدا: سبأ، 46.
- خواندن مردم به راه خدا، با موعظه نيكو: نحل، 125.
- فراموشى آن: اعراف، 164.
- مؤثر: نسأ، 63.
- موعظه خدا: نور، 17؛ نسأ، 58، نحل، 90.
نزول موعظه براى مؤمنان: هود، 120.
# مهربانى: توبه 128.
# مهمان نوازى: ذاريات، 121.
آداب مهمانى.
ن‏
# نام گذارى: مريم، 7.
# نجوا: نسأ، 114؛ انعام، 112؛ انبيأ، 3؛ اسرأ، 47؛ مجادله، 7، 8، 9، 10، 13.
- آگاهى خدا از آن: اسرأ، 47؛ مجادله، 7.
- بى فايده: نسأ، 114.
- جو از آن در باب نيكى و پرهيزگارى: مجادله، 9.
- ستمگران عليه پيامبر: انبيأ، 3.
- كار شيطان: مجادله، 10.
- نهى از آن در باب گناه: مجادله، 8، 9.
# نذير: نجم، 56.
انذار و تبشير.
# نعمتها: رحمان‏
ياد آورى نعمتها.
# نفاق و نفاق ورزان‏
- آزار رسانى: توبه 61.
- اتحاد دروغين: حشر، 13.
- اجسام بى روح: منافقون، 4.
- ادعاى اصلاح در زمين: بقره، 11؛ نسأ، 63.
- استكبار: منافقون، 5.
- استهزأ از سوى خدا: بقره، 15.
- استهزاى حق: نسأ، 14.
استهزاى مؤمنان: بقره 14.
- اعراض از راه خدا: منافقون، 2، 5.
- اعلان همراهى با شيطانها: بقره، 14.
- افزودن بر بيمارى دلهاى آنان: بقره، 10.
- امر به منكر و نهى از معروف: توبه، 67.
- انفاق از روى كراهت: توبه، 102.
- با رهبرى: نسأ 81، 61.
عناد با رهبرى.
- باز گرفتن روشنايى از آنان: بقره، 17.
- بخل ورزى: احزاب 19؛ توبه، 67، 76.
بخل‏
- بدخواهى: توبه، 50.
- بد دلى: بقره، 204.
- بر خورد با آنان: توبه، 73، 84، 94، 118؛ نسأ، 9، 89.
- بهانه‏گيرى: توبه، 49؛ احزاب، 12.
- بى اثر بودن استغفار براى آنان:
منافقون، 6.
- بى اعتنايى به مراسم آنان: توبه، 84.
- بيخردى آنان: بقره، 13.
- بيخرد انگاشتن مؤمنان: بقره، 13.
- بيمار دلى: بقره، 10؛ مائده، 52.
- پشيمانى از آنچه در دل نهادن داشته‏اند: مائده، 52.
- پر توقعى: احزاب، 19.
- پليدى: توبه، 95، 125.
- پنداشتن هر آوازى را به زيان خود: منافقون، 4.
- پيمان شكنى: توبه، 75، 76، 77؛ احزاب، 15.
- تبهكارى: بقره، 12.
- تبليغات بد: منافقون، 8.
- ترس، توبه، 57، 86؛ احزاب، 19؛ حشر، 13.
- تفرقه انگيزى: توبه، 107.
اختلاف و تفرقه.
- تقلب: توبه، 48.
تن پرورى: توبه، 42.
كسالت.
- توبه آنان: نسأ، 146.
- توطئه گرى: منافقون ، 7،8.
- توجيه گرى: نسأ، 72، 73؛ توبه، 65.
- تهمت: انفال، 49.
- چرب زبانى: بقره، 203؛ منافقون، 4.
- حرص: احزاب، 19.
- حق گريزى: منافقون، 5.
- خدعه گرى: بقره، 9؛ نسأ، 142.
- خريدارى گمراهى به هدايت: بقره، 106.
- خلوت كردن با شيطانهاى خود: بقره، 14.
- خود برتر بينى: منافقون، 8.
استكبار
- خود پسندى: توبه، 58.
- خود خواهى در گناهكارى: بقره، 204.
- خود زيانى: توبه، 69.
- خود فريبى: حديد، 13.
- خوش سخن: منافقون، 4.
- خوش ظاهر: منافقون، 4.
- خيانت كارى: احزاب، 14؛ حشر، 12.
- در ايمان: بقره، 8؛ مائده، 43.
- در جنگ: 167، 168.
- دو دلى: نسأ، 143؛ توبه، 45، 110.
شك و ترديد.
- دروغگويى: توبه، 90؛ حشر، 11؛
منافقون، 1.
- دشمنى با حق: منافقون، 4.
حق گريزى.
- دنيا پرستى: احزاب، 16.
- دوستى با كفار: نسأ، 139؛ حشر، 11.
- روحيه استكبارى: بقره، 204.
- روى گردانى از حكم حق: مائده، 43.
- ريا كارى: نسأ، 142.
- سپر ساختن از سوگندها: منافقون، 4.
سر گردانى در طغيان خويش: بقره، 15.
- سستى در عمل: احزاب، 18.
- سمپاشى در افكار: احزاب، 12.
- سنگ اندازى: احزاب، 18.
كار شكنى.
- سؤ استفاده از مقدسات: توبه، 107.
- شادمانى دروغين: توبه، 81.
- شايعه پراكنى: احزاب، 12.
- شك: حديد، 13.
- شگفت انگيزى سخنان آنان: بقره، 204.
- ظاهر سازى: منافقون، 4.
فريبكارى.
- ظلم: نور، 50.
- عناد با رهبرى: توبه 63؛ منافقون، 7.
عناد و لجاجت.
- عدم اطمينان به خود: منافقون، 4.
- عيبجويى: توبه، 58، 79.
غرور: حديد، 13.
- فتنه انگيزى: توبه، 47، 48، 49.
- فرار از وظيفه: توبه، 45، 86؛ احزاب، 13، 16.
- فرصت‏طلبى: نسأ، 141؛ احزاب، 19؛ حديد، 13.
- فريب خود: بقره، 9.
- فريبكارى: حشر، 16.
- فريب مؤمنان: بقره، 9.
- فساد در زمين: بقره، 204.
- فسق: توبه، 8، 96.
- قسم دروغ: نسأ، 62؛ توبه‏42، 56، 62، 74، 95، 96، 107؛ منافقون، 2.
قسم بى جا.
- قلبهاى پراكنده: حشر، 14.
- قلب نا آگاه: توبه، 127.
- قلب مريض: بقره، 10؛ احزاب،
13؛ توبه، 125.
- قلب مهر شده: منافقون، .3 قلب
كار شكنى: منافقون، 2، .5 قلب‏
- كار شكنى: منافقون، 2، 5.
صدّ از راه خدا، سنگ اندازى.
- كرند و لال و كور: بقره، 18.
- كسالت در عبارت: نسأ، 143؛ توبه، 54، 57.
- كفر به آيات حق: نسأ، 139.
- كيفر آنان: بقره، 10؛ نسأ، 138، 145؛ احزاب 24، 73؛ حديد، 23؛ تحريم، 9؛ فتح، 6.
كينه توزترين دشمنان: بقره، 204.
- گواه گرفتن مردم بر درستى اعتماد خود: بقره، 204.
- گوش نهادن به دروغ: مائده، 42.
- نا آمرزيدگى آنان: منافقون، 6.
- نابود كنندگان كشتزارها و دامها: بقره، 204.
- نابينا رها شدگان در تاريكى؛ بقره، 17.
- نجوى: توبه، 78.
نجوى‏
- نشانه‏هاى آن: احزاب، 12.
- نفرين شدگان: منافقون، 4.
- نفهمى: منافقون، 3، 7، 8.
- واگذارى آنان: بقره، 15.
- هدايت ناپذيرى: نسأ، 88.
- هم سويى با دشمنان اسلام:
آل عمران، 119.
هم صحبتى با يهود و نصارا: مائده، 52.
# نفرين:
- بر ايمان نياورندگان: مؤمنون، 44.
- بر بيمار دلان: محمد، 23.
- بر تهمت زنندگان: نور، 23.
- بر خود: انفال، 32.
- بر ستمكاران، مؤمنون، 4؛ هود، 95.
- بر كافران: هود، 60.
# نفع رسانى: رعد، 17.
# نسيان: حشر، 21.
# نصيحت: هود، 34.
خير خواهى.
# نظافت: اعراف، 31، 32، حج، 29.چ‏
# نفس
- آراسته گر كارها: يوسف، 18، 83؛ طه، 96.
- آرامش يافته: فجر، 28.
قلب
- فرماندهنده به بديها: يوسف، 53.
# نوع دوستى: توبه، 128.
# نهى از منكر: هود، 116؛ نحل، 90.
# نيكو كارى: نمل، 89؛ حج، 77.
- نيكى به ديگران: احزاب، 6.
- نيكى به خويشان: نحل، 90.

# والدين‏
- احسان به آنان: عنكبوت، 8؛ احقاف، 15، 17.
- با اكرام سخن گفتن با آنان: اسرأ، 23.
- به درشتى خطاب نكردن آنان: اسرأ، 23.
- تشكر از آنان: لقمان، 14.
تواضع در برابر آنان: اسرأ، 24.
- دعا براى آنان: اسرأ، 24.
- رفتار نيكو با آنان: لقمان، 15.
- محدوده پيروى از آنان: لقمان، 15.
- نهى از پيش داشتن آنان بر خدا و پيامبر: توبه، 24.
- نهى از دوستى باز دارنده از جهاد در راه خدا: توبه، 24.
- نهى از دوستى با پدران كافر: اسرأ، 24.
- نياز آنان: اسرأ، 23.
- نيكى به آنان: مريم، 14، 32.
# وحدت: آل عمران، 103؛ انبيأ، 92؛ مؤمنون، 52.
# وسوسه گرى: طه، 120؛ ناس، 2، 4، 5؛
# وسوسه نفسانى: ق، 16.
# وظيفه‏شناسى: توبه، 44؛ نور، 62.
فرار از وظيفه.
# وعده:
- خلف وعده: طه، 86.
- رحمانى: طه، 86.
- ستمكاران: فاطر، 40.
- شيطانى: اسرأ، 64.
# وفاى به عهد:
- باز خواست خدا، از وفاى به عهد خود: احزاب، 15.
- با مشركان وفادار: توبه، 4، 7.
- به عهد خدا: بقره، 40؛ رعد، 20؛ نحل، 91؛ احزاب، 15.
- پاداش وفاى به عهد خدا: فتح، 10.
- وفاى خدا به عهد: بقره، 40؛ توبه، 111؛ انبيأ، 9؛ مريم، 54، 56.
# وفاى به نذر: حج، 29؛ انسان، 7.
# وصيت: لقمان، 114؛ عنكبوت، 8.

# هجر جميل: مزمل،10، 11.
بى اعتنايى مصلحتى‏
# هجرت: حج، 58.
# هواى نفس:
- ايمان نداشتن پيروان آن، به قيامت: طه، 16.
- باز دارندگان نفس، از هوا: نازعات، 40.
- به خدايى گرفتن آن: فرقان، 43؛ جاثيه، 23.
- پيامدهاى دنباله روى نفس، از هوا: نسأ 135.
- پرده افكندن خدا، بر ديدگان پيروان آن جاثيه 23.
- پيروان آن، گمراه‏ترين گمراهان: قصص، 50.
- پيروى از آن: محمّد، 16؛ نسأ، 135؛ نجم، 23.
- پيروى از آن، انحراف از راه خدا: ص، 26.
- پيروى از آن، عامل گناهان بزرگ: مائده، 30.
- پيروى از آن، عامل نافرمانى رسولان حق: قصص، 50.
- پيروى از پيروان آن، عامل روى گردانى از قيامت: طه، 16.
- پيروى از پيروان آن: كهف، 28؛ ص، 26؛ طه، 16.
پيروى از هواهاى گمراهان: مائده، 77.
- پيروى ستمكاران از آن: روم، 29.
- تكذيب مخالفان آن: مائده، 70.
- تكذيب معجزات، از سوى دنباله روهاى آن: قمر، 3.
- كشتن مخالفان آن: مائده، 70.
- كيفر پيروان آن: ص، 26.
- گمراه شدن پيروان آن، از سوى: جاثيه 23.
مهر نهادن خدا بر دل و گوش پيروان آن:
جاثيه، 23؛ محمد، 16.
نفس‏
هماهنگى گفتار و كردار: فصلت، 33.
# همت بلند:
- خواستارى خير دنيا و آخرت: بقره، 201.
- خواستارى كشت آخرت: شورى، 20.
- نفروختن آيات خدا به بهاى اندك: آل عمران، 199.
# همت پست:
- خريدارى جادو: بقره، 102.
- فروختن آخرت، به زندگى دنيا: بقره، 86.
- فروش دست نوشته‏هاى خود، به نام كتاب خدا: بقره، 79.
- فروش شدن به كتاب خدا، از روى حسد؛ بقره، 90.
- گزيدن عذاب به جاى آمرزش: بقره، 175.
- گزيدن گمراهى، به جاى هدايت: بقره، 175.
# همنشين بد: فرقان، 28، 29؛ مدّثر، 45.
آداب مجالست.

# يأس از رحمت خدا
- بى ايمانان به آيات خدا و ديدار او: عنكبوت، 23.
- تنگ گرفته شدگان در زرق: فجر، 16.
- رنج رسيدگان: روم، 36.
- كافران: يوسف، 87.
- گزند رسيدگان: اسرأ 83؛ فصلت، 49.
- نعمت گرفته شدگان: هود، 9.
- نهى از آن: زمر، 53، حجر، 55.
# ياد آورى نعمتها: مائده، 7، 20؛ اعراف،
86؛ ابراهيم، 9؛ احزاب، 9، 10؛
زخرف، 3؛ طور، 29.
شكر
# يارى نخواستن از گمراهان: كهف، 51.
# يقين به قيامت: حاقه، 20، 24.
# يتيم نوازى:
- اداره آنان از خمس: افعال، 41.
- اصلاح حال آنان: بقره، 220.
- به نيكويى سخن گفتن با آنان نسأ، 8.
- پناه دادن به آنان: ضحى، 6.
- پرهيز از خوردن مال آنان نسأ، 2، 6.
- پرهيز از نزديك شدن به مال آنان: انعام، 152.
- تغذيه آنان: بلد، 14، 15.
- دادن مال آنان: نسأ، 2.
- رعايت مصلحت آنان: انعام، .152
- رفتار عادلانه با آنان: نسأ .128
- عدالت در كار آنان: نسأ، .3
- ناپسندى بى حرمتى به آنان: فجر، .7
- ناپسندى راندن آنان: ماعون، .2
- نگهدارى مال آنان: كهف، 9.
- هديه دادن به آنان: نسأ، 8.